ΣΤΟ ΣΑΛΟΝΙ ΤΟΥ ΟΛΟΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΥ σπιτιού τους στο Πασίφικ Πάλισεϊντς της Σάντα Μόνικα στην Καλιφόρνια, ο Τόμας και η Κάτια Μαν ετοιμάζονται να παρακολουθήσουν την ερμηνεία του Κουαρτέτου Εγχόρδων, έργο 132 του Μπετόβεν. Ανάμεσα στους μουσικούς που θα ερμηνεύσουν το κουαρτέτο είναι ο Μίκαελ Μαν, που παίζει βιόλα, ένα από τα έξι παιδιά του Τόμας και της Κάτιας. Οι άλλοι μουσικοί είναι ένας Ρουμάνος και δύο Αμερικανοί. Βρισκόμαστε στα πρώτα χρόνια του πολέμου και στο σπίτι των Μαν έχουν συγκεντρωθεί γι’ αυτό το γεγονός μέλη της οικογένειας. Πριν απ’ όλους ο μεγαλύτερος αδελφός του Τόμας, ο Χάινριχ Μαν, αριστερός από την πρώτη στιγμή και αντιναζιστής, που κατόρθωσε να αποδράσει από τη ναζιστική Γερμανία χάρη στις διασυνδέσεις του αδελφού του στις ΗΠΑ, κυρίως με τον εκδότη της «Ουάσινγκτον Ποστ», Γιουτζίν Μέγερ, αλλά και με τον ίδιο τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, τον Ρούζβελτ και τη σύζυγό του Έλινορ.
Για την παραμονή του Χάινριχ στις ΗΠΑ βοήθησε επίσης η φήμη που είχε αποκτήσει με την ταινία Γαλάζιος Άγγελος, στην οποία πρωταγωνιστούσε η Μάρλεν Ντίντριχ και της οποίας το σενάριο ήταν βασισμένο σε μυθιστόρημά του. Στο σαλόνι του σπιτιού ήταν ακόμη η σύζυγος του Χάινριχ, η Νέλη, την οποία η Κάτια Μαν αντιπαθούσε σφόδρα καθώς τη θεωρούσε εξώλης και προώλης. Ήταν επίσης η γυναίκα του Μίκαελ, Γκρετ, με το μωρό τους, τον Φρίντο, αγαπημένο εγγονό του Τόμας, και δύο ακόμη από τα παιδιά των Μαν, ο Γκόλο και η Μόνικα. Η Μόνικα είχε μόλις χηρέψει. Το πλοίο στο οποίο επέβαινε μαζί με τον σύζυγό της, στην απόδρασή τους από την Ευρώπη για την Αμερική, τορπιλίστηκε από γερμανικό υποβρύχιο. Η Μόνικα μπόρεσε να κρατηθεί από ένα ξύλο και να σωθεί. Ο σύζυγός της πνίγηκε.
Πριν από το κοντσέρτο, οι Μαν και οι φιλοξενούμενοί τους δειπνούν. «Δείπνησαν μαζί με τους συναδέλφους του Μίκαελ, τους μουσικούς, τρία νέα και όμορφα παλικάρια, με τον Τόμας να έχει βάλει τα δυνατά του να συγκαλύψει το ενδιαφέρον του γι’ αυτούς» γράφει ο Κολμ Τόιμπιν στη μυθιστορηματική βιογραφία του για τον Τόμας Μαν Ο μάγος. Το ενδιαφέρον αυτό είναι ερωτικό. Όταν οι μουσικοί στήνουν τα αναλόγιά τους, ο Τόμας έλκεται από τον Ρουμάνο, κυρίως όμως γοητεύεται από τον Αμερικανό, που ήταν το πρώτο βιολί. «Δεν ήταν εκ πρώτης όψεως τόσο όμορφος, το πρόσωπό του ήταν υπερβολικά αδύνατο, είχε ήδη αρχίσει να φαλακραίνει, όμως η κορμοστασιά του ήταν η πιο δεμένη από τους τέσσερις, οι ώμοι του φαρδύτεροι».
Ο Κολμ Τόιμπιν, στη συναρπαστική βιογραφία του για τον Τόμας Μαν –συναρπαστική όσο και η ζωή του συγγραφέα– προσπαθεί να αναδείξει την queer πλευρά του δημιουργού των έργων Οι Μπούντενμπροκ, Το Μαγικό Βουνό, Θάνατος στη Βενετία, Η Λότε στη Βαϊμάρη, Δόκτωρ Φάουστους. Για να το κάνει αυτό στηρίζεται στα Ημερολόγια του Τόμας Μαν. Αλλά επειδή γράφει μυθιστορηματική βιογραφία, μπορεί και παίρνει κάποιες αποστάσεις από την πραγματικότητα, μας αφήνει να υποθέσουμε ότι υπάρχει gay sex, πράγμα που δεν τεκμηριώνεται όμως από πουθενά. To σίγουρο είναι ότι ο Τόμας Μαν φλέρταρε ανοικτά με άνδρες σε όλη του τη ζωή. Όταν επιστρέφει στην Ευρώπη, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, μετά από μακρά περίοδο αυτοεξορίας στις ΗΠΑ, στο ξενοδοχείο όπου καταλύει στην Ελβετία φλερτάρει απροκάλυπτα με τον σερβιτόρο Φραντσλ Βέστερμαγιερ.
«Του ζήτησε αυτόγραφο, την ώρα που ο Τόμας έπινε το τσάι του. Ήταν γεροδεμένος, με καστανά, σγουρά μαλλιά, γαλάζια μάτια και άψογα λευκά δόντια. Καθώς έβαζε την υπογραφή του, το χέρι του καθυστέρησε κάτι λίγο πάνω στο χέρι του σερβιτόρου, πράγμα που φάνηκε να ευχαριστεί τον νεαρό». Ήταν τόσο φανερό το φλερτ, που η κόρη του Τόμας, Έρικα, του είπε, όταν απομακρύνθηκε ο σερβιτόρος: «Δεν είναι δυνατόν να φλερτάρεις μ’ έναν σερβιτόρο στη ρεσεψιόν ενός ξενοδοχείου με τόσο κόσμο να παρακολουθεί». Η φράση αυτή είναι του Τόιμπιν, αλλά την έχει πάρει αυτούσια από τα Ημερολόγια του Τόμας Μαν. Πολλές φράσεις από τα Ημερολόγια, που σύμφωνα με τη διαθήκη του συγγραφέα έπρεπε να ανοιχτούν είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό του, πράγμα που συνέβη το 1975, φράσεις-φαντασιώσεις για γυμνούς έφηβους και νεαρούς άνδρες, χρησιμοποιούνται μυθοπλαστικά από τον Κολμ Τόιμπιν για να δημιουργήσει μια δική του φαντασία. Εδώ ο όρος «φαντασία» πρέπει να διαβαστεί με την έννοια που έχει στη μουσική, μια ελευθερία να προσεγγίσεις ένα θέμα – και στη συγκεκριμένη περίπτωση τη ζωή του Τόμας Μαν.
Η σχέση του Τόμας Μαν με τον μεγαλύτερο γιο του, Κλάους (1906-1949), είναι κεντρικό σημείο στη βιογραφία του Κολμ Τόιμπιν, όπου η σεξουαλικότητά του παρουσιάζεται τις περισσότερες φορές ως ένα ηδονοβλεπτικό αίνιγμα, αλλά και γενικότερα στη ζωή του Τόμας Μαν. Ξέρουμε από τα Ημερολόγια ότι ο Τόμας Μαν είχε πολύ αναστατωθεί όταν, στο σπίτι τους στο Μόναχο, είδε τον Κλάους μισόγυμνο στο κρεβάτι του. Γράφει ο Τόιμπιν: «Ως έφηβος ο μεγαλύτερος γιος του τον εντυπωσίαζε με την εκπληκτική ομορφιά του. Μια φορά, μπαίνοντας στο δωμάτιο που ο Κλάους μοιραζόταν με τον Γκόλο (σ.σ. ο Γκόλο είχε γεννηθεί το 1909), είχε πετύχει τον Κλάους γυμνό.
Έκτοτε η εικόνα αυτή τον ακολουθούσε για τόσο διάστημα, ώστε έφτασε να γράψει στο ημερολόγιό του πόσο παράξενα γοητευτικό έβρισκε τον γιο του». Ο Κλάους, που επίσης είχε καταφύγει στην Αμερική, επιδίωξε να καταταγεί στον αμερικανικό στρατό. Τα κατάφερε, παρόλο που ήταν μορφινομανής (πέθανε από υπερβολική δόση στις Κάννες) και ομοφυλόφιλος. Πριν καταταγεί, έπρεπε να δώσει συνέντευξη. Ο Τόιμπιν αναπλάθει τη στιγμή. Μία από τις ερωτήσεις αφορούσε την αιμομιξία. Μήπως υπέθεταν κάτι για τη σχέση του με τον πατέρα του;
Γράφει ο Τόιμπιν: «Ο Κλάους τους είπε ότι τον μπερδεύουν με τους ήρωες των μυθιστορημάτων που γράφει ο πατέρας του». «Ναι, το θυμάμαι το διήγημα του πατέρα σου που αναφέρεται στην αιμομιξία» απάντησε η Κάτια. Σήμερα ξέρουμε ότι ο πραγματικός Μαν ποτέ δεν έκρυψε τις ερωτικές επιθυμίες του αλλά και ποτέ δεν υπέκυψε σε αυτές. Όψεις της ζωής του, της προσωπικότητάς του, των σκέψεών του, των ιδεών του, των επιθυμιών του, των φαντασιώσεών του, της σεξουαλικότητάς του υπάρχουν έτσι κι αλλιώς σε όλα τα βιβλία και στους βασικούς ήρωές του.
Ο Τόμας με τη γυναίκα του Κάτια Πρίνγκσχαϊμ, εβραϊκής καταγωγής, κόρη διάσημου μαθηματικού του Μονάχου, απέκτησαν έξι παιδιά. Σε αυτήν τη μακρά σχέση, η Κάτια έδειχνε κατανόηση για τη σεξουαλικότητα του συζύγου της, ιδιαίτερα για τις στιγμές που αυτός αποτύγχανε. Γράφει ο Τόμας στο ημερολόγιό του: «Δεν μπορώ να μιλήσω ακριβώς για ανικανότητα. Αναμφίβολα παίζει ρόλο η ευερέθιστη αδυναμία μου εξαιτίας επιθυμιών που έχουν σχέση με την “άλλη πλευρά”. Πώς θα ήταν άραγε αν στη θέση της ξάπλωνε κάποιος έφηβος;».
Θα αδικούσαμε τον Κολμ Τόιμπιν και το βιβλίο του Ο μάγος (θαυμάσια μεταφρασμένο από την Αθήνα Δημητριάδου) αν μέναμε μόνο στην ομοφυλοφιλική επιθυμία του Τόμας Μαν. Ο Τόιμπιν πετυχαίνει να εξιστορήσει γοητευτικά τη ζωή του συγγραφέα μέσα από μια γραμμική αφήγηση. Ξεκινάει το 1891, από τη Λυβέκη, το Λίμπεκ, αυτήν τη χανσεατική πόλη όπου γεννήθηκε ο Τόμας Μαν το 1875, από πατέρα Γερμανό, έμπορο και γερουσιαστή, και μητέρα Βραζιλιάνα, που πρέπει να είχε και κάποια ινδιάνικη ρίζα. Συνεχίζει στο Μόναχο, στην Ελβετία, στις ΗΠΑ, στο Πρίνστον κι ύστερα στην Καλιφόρνια, και τέλος πάλι στην Ελβετία όπου ο Τόμας πεθαίνει το 1955. Το Νόμπελ λογοτεχνίας στον Τόμας Μαν, το 1929, είναι σημαντικό κομμάτι της αφήγησης.
Όπως σημαντική είναι και η πολιτική διαδρομή του Τόμας Μαν, από συντηρητικός εθνικιστής, συγγραφέας του συντηρητικού δοκιμίου Στοχασμοί ενός απολιτικού, μέχρι κεντροαριστερός αντιναζιστής, σε βαθμό που μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο να τον θεωρούν στις ΗΠΑ συνοδοιπόρο του κομμουνισμού. Πιο χλωμός στη βιογραφία του Τόιμπιν είναι ο συγγραφέας Τόμας Μαν. Μου κάνει εντύπωση πώς ο Τόιμπιν περνάει τόσο επιφανειακά, κυριολεκτικά «ξεπετάει», τα μείζονα έργα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Με την εξαίρεση του Δόκτορος Φάουστους, στον οποίο αφιερώνει μερικές στοχαστικές σελίδες, όλα τα άλλα έργα του Μαν παρουσιάζονται σχεδόν ανεκδοτολογικά. Μπορεί ο Τόιμπιν να είχε τους λόγους του. Αλλά αυτό δεν μας αφορά. Είναι κάτι πέρα από τον Μάγο.
Πηγή: lifo.gr
0 Σχόλια