Γυναίκες που μεγάλωσαν «στον απόηχο του Τσερνόμπιλ» Μια κορυφαία αθλήτρια των Παραολυμπιακών, μια ψυχολόγος και μια εγκληματολόγος, όλες τους γεννημένες κοντά στο Τσερνόμπιλ, μιλούν στην Telegraph για το τι σημαίνει να μεγαλώνεις στη σκιά των συνεπειών της πυρηνικής έκρηξης και πώς αυτή διαμόρφωσε τις ζωές τους
Τα ηλιοτρόπια είναι σύμβολο ειρήνης και υπερηφάνειας για την Ουκρανία, χώρα στην οποία γεννήθηκε η Οξάνα Μάστερς. Μάλιστα, όταν η ημέρα της είναι κακή, η μητέρα της τής φέρνει ένα μπουκέτο για να της φτιάξει τη διάθεση. Ενα βάζο γεμάτο με λαμπερά κίτρινα ηλιοτρόπια διακρίνονται πίσω από την Οξάνα, καθώς μιλάει μέσω βιντεοκλήσης με τον Σάιμον Ασμπορν της Telegraph, από το σπίτι της στο Σαμπέιν του Ιλινόι, μια πόλη νότια του Σικάγο.
«Είναι χειμώνας τώρα, επομένως είναι πολύ μικρά, αλλά μου δίνουν μεγάλη χαρά» λέει η Μάστερς, η οποία φοράει ένα φαρδύ φούτερ Nike και φανταχτερά ακουστικά.
«Στη μέση του χάους, εξακολουθούν να κοιτάζουν προς τον ήλιο, το θετικό, το φως. Και αυτό είναι που χρειάζομαι μερικές φορές». Η Οξάνα Μάστερς είναι 33 ετών. Γεννήθηκε το 1989, χωρίς κνήμες και αντίχειρες, σοβαρές αναπηρίες που πιστεύεται ότι προκλήθηκαν από την έκθεση της μητέρας της στη ραδιενέργεια μετά την καταστροφή του Τσερνόμπιλ, τρία χρόνια νωρίτερα. Αμέσως μετά τη γέννησή της, οι γονείς της την παρέδωσαν στο κράτος καταδικάζοντάς την –εν αγνοία τους– σε μια πρώιμη παιδική ηλικία ακραίας σκληρότητας και κακοποίησης, γράφει στην Telegraph ο Ασμπορν.
Η Οξάνα Μάστερς, πρωταθλήτρια των Παραολυμπιακών Αγώνων
Στο τελευταίο από τα τρία ορφανοτροφεία στα οποία στάλθηκε η Μάστερς, ένα δωμάτιο στον επάνω όροφο λειτουργούσε ως οίκος ανοχής για παιδόφιλους. Τη βίαζαν σχεδόν καθημερινά μεταξύ πέντε και επτά ετών. Την ξυλοκοπούσαν για παραβάσεις και οι ιατρικές της ανάγκες αγνοήθηκαν εντελώς, ενώ υποσιτιζόταν επικίνδυνα. Σε ηλικία επτά ετών την υιοθέτησε η Γκέι Μάστερς, αμερικανίδα καθηγήτρια Ψυχοπαθολογίας του Λόγου στο Πανεπιστήμιο του Λούισβιλ στο Κεντάκι, δίνοντάς της μια ευκαιρία για ένα καλύτερο αύριο.
Οταν η Οξάνα έφτασε στις ΗΠΑ ήταν τόσο λιποβαρής, που οι γιατροί διέγνωσαν «FTT» (ιατρικός όρος για την «αποτυχία ανάπτυξης»). Είκοσι έξι χρόνια αργότερα, ύστερα από πολλές επεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένου του ακρωτηριασμού και των δύο ποδιών, είναι μια από τις πιο επιτυχημένες αθλήτριες στον κόσμο. H Oξάνα στο τρίτο ορφανοτροφείο που στάλθηκε (oksanamasters/Ιnstagram) Στα απομνημονεύματά της, «The Hard Parts», που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και αμέσως έγιναν μπεστ-σέλερ, η Οξάνα αφηγείται το απίθανο ταξίδι της στην κορυφή τεσσάρων παραολυμπιακών αθλημάτων: κωπηλασία, σκι αντοχής, ποδηλασία και δίαθλο. Μέσα σε μια δεκαετία έχει κερδίσει 17 μετάλλια για τις ΗΠΑ, ανάμεσά τους επτά χρυσά. Ο «θρίαμβος επί της αντιξοότητας» μόλις και μετά βίας αρκεί για να χαρακτηρίσει το βιβλίο, που κυκλοφόρησε σε μια δύσκολη στιγμή για τα «παιδιά του Τσερνόμπιλ», χιλιάδες από τα οποία είναι διασκορπισμένα σε όλον τον κόσμο μετά την υιοθεσία τους, γράφει ο Σάιμον Ασμπορν στην Telegraph.
Οι συνέπειες της πυρηνικής καταστροφής στις 26 Απριλίου 1986 εξακολουθούν να επηρεάζουν ανθρώπους που ήταν πολύ νέοι όταν ένα τοξικό σύννεφο παρασύρθηκε πάνω από την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και τη Ρωσία. Σήμερα, κατά τη διάρκεια της εισβολής της στην Ουκρανία, η Ρωσία απειλεί επανειλημμένως τους πυρηνικούς σταθμούς που λειτουργούν στη χώρα, καθώς και τη ζώνη αποκλεισμού του Τσερνόμπιλ.
Στο βιβλίο της «The Hard Parts» η Οξάνα Μάστερς περιγράφει τις συγκλονιστικές εμπειρίες της Στις αρχές του περασμένου έτους οι ερπύστριες των τανκς έσκαψαν το μολυσμένο έδαφος της περιοχής όταν οι ρώσοι στρατηγοί κατέλαβαν την τοποθεσία και εγκαταστάθηκαν εκεί, έτοιμοι να επιτεθούν στο Κίεβο. Το εργοστάσιο, που εξακολουθεί να απαιτεί προσεκτική διαχείριση, έχει επανέλθει από τότε στον ουκρανικό έλεγχο, αλλά οι πιθανές επιπτώσεις από περαιτέρω επιθέσεις ή διακοπές ρεύματος προκαλούν σοβαρές ανησυχίες.
Η καταστροφή στο Τσερνόμπιλ συνέβη όταν μια αποτυχημένη δοκιμή ασφαλείας προκάλεσε την έκρηξη και την κατάρρευση του τέταρτου αντιδραστήρα του εργοστασίου. Επιτάχυνε την πτώση της Σοβιετικής Eνωσης, ενίσχυσε τον ουκρανικό εθνικισμό και οδήγησε στη δημιουργία μιας ζώνης αποκλεισμού σε ακτίνα περίπου 32 χλμ. γύρω από το εργοστάσιο, η οποία παραμένει σε μεγάλο βαθμό έρημη μετά την απομάκρυνση περισσοτέρων από 100.000 ανθρώπων.
Ο υπολογισμός του άμεσου –και διαρκούς– αντίκτυπου της καταστροφής είναι εξαιρετικά δύσκολος: μια αμφισβητούμενη επιστήμη που έγινε πολιτική, ως μέρος μιας ευρύτερης συζήτησης για την ασφάλεια της πυρηνικής ενέργειας. Ενώ ο άμεσος αριθμός των νεκρών ήταν, επισήμως τουλάχιστον, μόλις 31, τα Ηνωμένα Εθνη υπολόγισαν το 2005 ότι έως και 4.000 άνθρωποι θα μπορούσαν τελικά να έχουν πεθάνει εξαιτίας της έκθεσής τους στη ραδιενέργεια.
Αλλες εκτιμήσεις για πρόσθετους θανάτους που σχετίζονται με το ατύχημα κάνουν λόγο για 200.000 νεκρούς μεταξύ 1990 και 2004, σύμφωνα με έκθεση της Greenpeace, γράφει στην Telegraph ο Σάιμον Ασμπορν. Εν τω μεταξύ, η έρευνα έχει συνδέσει περισσότερες από 6.000 περιπτώσεις καρκίνου του θυρεοειδούς με την έκθεση σε ραδιενεργό ακτινοβολία παιδιών που κατοικούσαν στην περιοχή, στα τέλη της δεκαετίας του 1980.
Ο πόλεμος και η πυρηνική απειλή από τη Ρωσία έρχεται, επίσης, σε μια εποχή που τα μέλη της γενιάς του Τσερνόμπιλ είναι στα 30 τους και έχουν ήδη ή σκέπτονται να αποκτήσουν δικές τους οικογένειες. Για όσους είχαν τραυματική ανατροφή, αυτό μπορεί να είναι μια συναισθηματική πρόκληση.
Παραμένει επίσης ο φόβος για την πιθανότητα μετάδοσης γονιδιακών μεταλλάξεων, αν και μια μελέτη σε περισσότερους από 200 επιζήσαντες του Τσερνόμπιλ και στα παιδιά τους, από το Εθνικό Κέντρο Ερευνών για την Ακτινοβολία στο Κίεβο, που δημοσιεύθηκε το 2021, δεν βρήκε στοιχεία για μια τέτοια διαγενεακή επίδραση. Η Ραΐσα Κάρολαν είχε παρακολουθήσει με τρόμο τα γεγονότα να εκτυλίσσονται. Τριάντα ετών πλέον, μεγάλωσε σε ορφανοτροφεία στη Λευκορωσία, όπου γεννήθηκε, προτού υιοθετηθεί, σε ηλικία 10 ετών, από μια ιρλανδική οικογένεια. Είχε υποφέρει από παραμέληση και σκληρότητα και αργότερα θα υπέμενε περισσότερες από 30 χειρουργικές επεμβάσεις, μεταξύ των οποίων και ακρωτηριασμό του ενός ποδιού της.
«Τις πρώτες δύο εβδομάδες μετά τη ρωσική εισβολή ήμουν πολύ συγκινημένη, γιατί ένιωθα πόσο πολύ πληγωμένοι ήταν» λέει στην Telegraph η Κάρολαν. «Οταν συνέβη το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, έπρεπε να φύγουν από τα σπίτια τους. Και τώρα συμβαίνει αυτό». Η Ραΐσα γεννήθηκε επτά χρόνια μετά την καταστροφή και έχει αντιμετωπίσει εδώ και καιρό τις επιπτώσεις της. «Είναι τρομακτικό και συναρπαστικό να πιστεύεις ότι μια πυρηνική καταστροφή σε καθορίζει λίγο ως πολύ» λέει.
«Αλλά προσπαθώ να μην μπαίνω πολύ στο “και αν;”. Μπορώ, είτε να το αφήσω να με ορίσει με αρνητικό τρόπο, είτε να το απορρίψω και να σκεφτώ “κοίτα, είναι αυτό που είναι”». Η Τζανίνα Σκάρλετ ήταν σχεδόν τριών ετών όταν ανατινάχθηκε ο πυρηνικός αντιδραστήρας κοντά στην πόλη που ζούσε με την οικογένειά της, στην Ουκρανία.
Ο πατέρας της, μηχανικός, και η νηπιαγωγός μητέρα της, τής είπαν αργότερα τι συνέβη: ότι οι άνθρωποι στην πόλη τους κατάλαβαν πως είχε γίνει έκρηξη, αλλά οι Αρχές τους έλεγαν ότι δεν είχε συμβεί τίποτα το ανησυχητικό. «Ετσι, για μέρες, οι άνθρωποι συνέχιζαν να βγαίνουν έξω, να αναπνέουν τον αέρα, να πίνουν νερό και να τρώνε ωμά φρούτα, χωρίς να γνωρίζουν ότι ήταν δηλητηριασμένα» λέει στην Telegraph η 39 ετών σήμερα Τζανίνα.
Η Σκάρλετ πέρασε μεγάλο μέρος της παιδικής ηλικίας της σε νοσοκομεία, υποφέροντας από προβλήματα του ανοσοποιητικού και τρομερές ημικρανίες. Οι πρώτες αναμνήσεις της είναι ένα τεράστιο άγχος και η σκέψη ότι όλοι θα πέθαιναν. Οταν όντως πέθαιναν άνθρωποι, ενισχυόταν η αίσθηση μιας αόρατης απειλής: «Απλώς θυμάμαι πολλές κηδείες».
Μια άλλη απειλή ήταν ο αντισημιτισμός. Οι επιθέσεις στα μέλη της οικογένειας της Σκάρλετ, τους ώθησαν να καταφύγουν στη Νέα Υόρκη όταν εκείνη ήταν 12 ετών. Οι παππούδες της είχαν υπομείνει τη ναζιστική κατοχή κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Το να περνάμε ξανά πόλεμο τώρα και να καταστρέφονται τα μνημεία του Ολοκαυτώματος, είναι απλώς καταστροφικό» λέει για την πρόσφατη ρωσική επίθεση. Οταν ο Πούτιν ξεκίνησε την εισβολή στην Ουκρανία, τον περασμένο Φεβρουάριο, η Οξάνα Μάστερς ετοιμαζόταν να πετάξει στο Πεκίνο για να λάβει μέρος στους Παραολυμπιακούς Χειμερινούς Αγώνες του 2022. Νιώθει ακόμα συγγένεια με τον λαό της Ουκρανίας.
«Πήρα τηλέφωνο τη μαμά μου όταν άρχισαν να βγαίνουν στις ειδήσεις οι σειρήνες με τις πρώτες βόμβες» θυμάται. «Απλώς κλαίγαμε στο τηλέφωνο».
Οι αναμνήσεις της από την Ουκρανία είναι κυρίως κακές· αλλά έχει μια πολύ έντονη ανάμνηση μιας στιγμής μέσα στη νύχτα, όταν κοίταξε για πρώτη φορά την Γκέι από το κρεβάτι της. Η μητέρα της ονειρευόταν από καιρό να κάνει παιδί. «Γονάτισε και απλώς άγγιξε το κρεβάτι τόσο απαλά και ήταν μια πολύ χαλαρωτική παρουσία» θυμάται η Οξάνα, «Οταν την κοίταξα, ένιωσα ότι ήμουν σπίτι… εκεί ήταν που άρχισα να ζω, σαν να γεννήθηκα τότε».
Στις ΗΠΑ, οι χειρουργοί έμειναν κατάπληκτοι που είχε καταφέρει να δημιουργήσει ένα στυλ βάδισης με 12 δάχτυλα στα πόδια (γενετική ανωμαλία), χωρίς λειτουργικές κνήμες και μια διαφορά 15,25 εκατοστών στο μήκος των ποδιών. Ο πρώτος ακρωτηριασμός πάνω από το γόνατο έγινε όταν ήταν εννέα ετών, ο δεύτερος στα 14 της.
Η Μάστερς είχε μια σχέση αγάπης-μίσους με τα προσθετικά της μέλη και προσπαθούσε απεγνωσμένα να ταιριάξει στο σχολείο. Τα χέρια της, εν τω μεταξύ, έφεραν τα σημάδια πολλαπλών επεμβάσεων αφαίρεσης ιστού και δημιουργίας αντιχείρων από δύο από τα δέκα δάχτυλά της. «Οι άνθρωποι τα κοιτάζουν συνεχώς» γράφει στην αυτοβιογραφία της, προτού αναφέρει τις λεπτομέρειες μιας αποτυχημένης προσπάθειας κατά την εφηβεία της να κόψει τα δάχτυλά της με το ψαλίδι της κουζίνας. Θυμάται ότι δεν ένιωσε πόνο.
Στα 13 της, η Οξάνα Μάστερς δοκίμασε την κωπηλασία· ένας από τους δασκάλους της έτρεχε ένα πρόγραμμα για άτομα με ειδικές ανάγκες. Θυμάται ακόμα την υπνωτική αίσθηση που ένιωσε πλέοντας, με το νερό να πιέζει τα κουπιά της. Σύντομα ρίχτηκε στην προπόνηση, εκμεταλλευόμενη την ικανότητά της να μη νιώθει σωματικό πόνο. Μετά από δέκα χρόνια κωπηλατούσε μαζί με έναν βετεράνο του στρατού που είχε χάσει τα πόδια του στο Αφγανιστάν. Το 2012, στο Λονδίνο, κατάφεραν να κερδίσουν χάλκινο μετάλλιο στο μικτό διπλό σκιφ «κορμός – χέρια».
Θα χρειαζόταν ένα νέο άθλημα και άλλα έξι χρόνια για να φτάσει η Οξάνα Μάστερς στην κορυφή του Παραολυμπιακού βάθρου, μετά από μια τυχαία συνάντηση με έναν προπονητή του σκι αντοχής. Οι Παραολυμπιακοί σκιέρ χωρίς πόδια κάθονται σε sit-ski, ένα είδος έλκηθρου στο οποίο είναι εφαρμοσμένο ένα ζευγάρι σκι, κινούμενοι με δυνατά χέρια και κοντάρια. Και στο δίαθλο (σκι αντοχής και σκοποβολή), εκτός από το sit-ski, καθηλώνονται στο έδαφος για να πυροβολήσουν στόχους.
Οπως λέει η Μάστερς, η αθλητική καριέρα της, μαζί με την αγάπη της μητέρας της, της προσέφεραν μια διέξοδο στον θυμό που έβραζε καιρό μέσα της: «Ηταν ο συνδυασμός εκείνης της φροντίδας και της στοργής και του αισθήματος ασφαλείας, με ένα μέρος όπου μπορούσα να απελευθερώσω τα πάντα».
Για χρόνια, η κορυφαία αθλήτρια γνώριζε ελάχιστα για τους βιολογικούς γονείς της. Το 2015, όμως, έλαβε ένα μήνυμα στο Facebook από τον βιολογικό αδερφό της στη δυτική Ουκρανία. Είχε παρακολουθήσει ένα ρεπορτάζ για την επιτυχία της στους Παραολυμπιακούς και της είπε ότι οι βιολογικοί τους γονείς ανυπομονούσαν να τη συναντήσουν. Η μητέρα τους ήταν πολύ φτωχή, είπε, και την άφησε απρόθυμα μετά από σύσταση των γιατρών. Αυτή η επικοινωνία τροφοδότησε τη λαχτάρα για μια πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση μαζί τους, αν και αυτό δεν είχε γίνει μέχρι τη στιγμή που ο Πούτιν εξαπέλυσε την πρόσφατη επίθεσή του.
Καταλαβαίνει ότι προς ώρας παραμένουν. «Τώρα ο φόβος μου είναι ότι δεν θα μπορέσω ποτέ να επιστρέψω», παραδέχεται, «επειδή δεν θα υπάρχει χώρα για να επιστρέψω». Η Τζανίνα Σκάρλετ δεν έχει προφανείς σωματικές παρενέργειες, παρά την ενηλικίωσή της στο Τσερνόμπιλ – αν και οι ημικρανίες εξακολουθούν να την κυνηγούν· το άγχος που ριζώθηκε μέσα της κατά την παιδική της ηλικία στην Ουκρανία, την ακολούθησε στις ΗΠΑ, όπου ζει ακόμα. Δέχτηκε ελφοβισμό στο σχολείο και είχε αυτοκτονική διάθεση στις αρχές της εφηβείας της.
«Τα παιδιά με ρωτούσαν αν ήμουν ραδιενεργή και αν έλαμπα στο σκοτάδι» θυμάται. Η καταστροφή ήταν τόσο μεγάλη που δεν μπορούσε να τη σκέφτεται καν: «Μέχρι τις αρχές των 30 μου δεν μπορούσα να αρθρώσω καν τη λέξη “Τσερνόμπιλ”. Το σώμα μου είχε σχεδόν κλείσει» λέει η Σκάρλετ. Η ζωή της άλλαξε στα 16 της, όταν είδε στον κινηματογράφο το «X-Men», μια ιστορία με «μεταλλαγμένους» υπερήρωες, οπότε άρχισε να βλέπει τον εαυτό της ως επιζήσασα και όχι ως θύμα. Η ταινία ενέπνευσε τη Σκάρλετ να παρακολουθήσει μαθήματα Ψυχολογίας. Δεκαετίες αργότερα, είναι βραβευμένη κλινική ψυχολόγος και συγγραφέας, με ειδίκευση στη θεραπεία τραύματος. Πέρυσι στήριξε, επίσης, ψυχολόγους στην Ουκρανία με μαθήματα εξ αποστάσεως.
πηγή: protagon.gr
0 Σχόλια