Κρίσεις πανικού: τρόποι αντιμετώπισης

 Πολλές φορές οι κρίσεις πανικού έρχονται σε ανύποπτη στιγμή, όταν η η κατάσταση έχει καταλαγιάσει. Οι παράγοντες λειτουργούν αθροιστικά. Υπάρχει η πανδημία και ο φόβος για παγκόσμιο πόλεμο, που δεν είναι παράλογος, το στρες της καθημερινότητας, το εργασιακό και το οικογενειακό. Πολλές φορές η κρίση πανικού δεν έχει μόνο μία αιτία». Εικονογράφηση: Λεπτομέρεια από την «Κραυγή» του Εdvard Munch

Ταραχώδεις εποχές

«Οι εκτιμήσεις διαφέρουν σε στρεσογόνους καιρούς παγκοσμίως αλλά και για τον κάθε πληθυσμό ξεχωριστά. Στην Ελλάδα της κρίσης, την εποχή του 2008-11 υπήρχε η εκτίμηση ότι τα κρούσματα κρίσεων πανικού είχαν αυξηθεί κατά 50% στον πληθυσμό. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι ανήκουν και αυτές στις αγχώδεις διαταραχές, άρα το 30%, μπορεί και 35% του παγκόσμιου πληθυσμού μπορεί να εμφανίσει κάποια αγχώδη διαταραχή», εξηγεί η Μαίρη. «Την περίοδο της πανδημίας υπάρχει αύξηση όχι μόνο στις αγχώδεις διαταραχές. Σίγουρα θα δούμε πάρα πολλά πράγματα να εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες». Η αύξηση είναι αισθητή σε όλες τις νεαρές ηλικίες. Από το σχολικό ακόμη περιβάλλον και το αίσθημα της καταπίεσης και του bullying που βιώνουν αρκετοί μαθητές και το ασταθές οικογενειακό πλαίσιο μέχρι τη βιοποριστική ανάγκη, που είναι διαρκώς παρούσα μέσα σε ένα δυστοπικό εργασιακό περιβάλλον. 

«Οι κρίσεις πανικού είναι σίγουρα η διαταραχή των τελευταίων δύο ετών, γιατί αυτό που ζήσαμε ήταν ένας εγκλωβισμός. Αυτοί που παθαίνουν κρίσεις πανικού θα τις περιγράψουν ως ένα αίσθημα εγκλωβισμού. “Το σώμα μου δείχνει όλα αυτά και εγώ δεν μπορώ να κάνω κάτι γι’ αυτό”. Μπορεί να συμβεί και στην πιο ήρεμη φάση της καθημερινότητας. 

Ένας άνθρωπος που έχει κρίσεις πανικού γίνεται και αγοραφοβικός. Αυτό δεν συνέβη και στην πανδημία; Έπειτα, είναι και η αναβολή που προκάλεσε η πανδημία. Ψάχνει κάποιος δουλειά και τα πάντα είναι κλειστά. Πήγε να κάνει μεταπτυχιακό και του είπαν “όχι, δεν μπορείς”. Όλος ο κόσμος μπήκε σε pause. Οι ψυχολογικές συνέπειες είναι σοβαρές και για τα παιδιά. Γιατί φωνάζαμε ότι πρέπει να ανοίξουν τα σχολεία; Είναι τεράστιες οι ψυχολογικές συνέπειες για ένα παιδί που δεν πάει σχολείο», αναφέρει η Μαίρη. 

Αναφορικά με τα πολεμικά γεγονότα των τελευταίων ημερών, η Ρομίνα εξηγεί: 

«Σίγουρα με επηρεάζει. Δεν ξέρω κανέναν που να μην επηρεάζεται από τέτοιου τύπου γεγονότα. Τα τελευταία δυο-τρία χρόνια, ξεκινώντας με τον κορωνοϊό, έχουν προκύψει πολλές αφορμές για να έχεις άγχος για τη χώρα σου ή για τον κόσμο. 

Για παράδειγμα, η περίοδος των πυρκαγιών το καλοκαίρι μπορεί να μην είχε την έκταση μιας πολεμικής σύρραξης, αλλά δεν είναι και λίγο να βλέπεις όλη μέρα και όλη νύχτα στην τηλεόραση και στο κινητό τη φωτιά να καίει σπίτια αρκετά κοντά σου», συμπληρώνει η Ρομίνα. «Εγκλώβιζε το μυαλό σου σε ένα πολύ αρνητικό συναίσθημα, ακόμη και αν δεν συνέβαινε σ’ εσένα. Με τον κορωνοϊό είχες το άγχος ότι θα πεθάνεις, όταν καιγόντουσαν τα σπίτια στα περίχωρα της Αθήνας. Η αρνητική εικόνα που δημιουργούνταν τάραζε ακόμα περισσότερο έναν άνθρωπο με αγχώδεις τάσεις. Τώρα, δεν γίνεται να αποσυνδεθείς από το ζήτημα του πολέμου. Είναι εκεί, παντού και αν δεν ενημερώνεσαι συνεχώς για το τι συμβαίνει, νιώθεις ενοχές». 

Οι νεαρές ηλικίες και ο σύγχρονος τρόπος ζωής

«Ο πήχης πέφτει ηλικιακά. Διαταραχές όπως οι κρίσεις πανικού, για παράδειγμα, μπορεί να συμβούν και σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Tουλάχιστον, στη δική μου γενιά, ό,τι και να βιώναμε στο σχολικό πλαίσιο, το αντιμετωπίζαμε, δεν βγάζαμε κρίσεις πανικού. Το άγχος έβγαινε με έναν πολύ λειτουργικό τρόπο, όχι με συμπτώματα», αναφέρει η Μαίρη. 

«Στο σχολικό πλαίσιο, το ζήτημα της αυτοπεποίθησης είναι πάρα πολύ μεγάλο, γιατί ένα παιδί που δεν έχει αυτοπεποίθηση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ούτε θέματα μπούλινγκ ούτε θέματα προσδιορισμού ταυτότητας φύλλου, σεξουαλικότητας. To κομμάτι της αυτοπεποίθησης είναι κυρίαρχο και από κει ξεκινάνε πολλά πράγματα. Όταν δεν μπορεί να αντιμετωπίσει όλα αυτά, μπορεί να βγάλει κρίση πανικού. Σκέψου ότι η κρίση πολλές φορές είναι το αποτέλεσμα. Το τελευταίο κομμάτι του ντόμινο που πέφτει είναι το σύμπτωμα που βγάζω. Για κάποιον λόγο όμως δεν νιώθω καλά. Για παράδειγμα, ένα παιδάκι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τη διαφορετικότητά του ‒π.χ. ότι είναι ομοφυλόφιλο‒ όταν δεν έχει αυτοπεποίθηση και ένα σταθερό, καλά θωρακισμένο, οικογενειακό πλαίσιο». Στην εποχή μας, πέρα από το τοξικό πολλές φορές σχολικό περιβάλλον, και τα social media επηρεάζουν μικρούς και μεγάλους, στις νεαρές ηλικίες, δε, συχνά προβάλλουν εξιδανικευμένα πρότυπα, με τα οποία η σύγκριση είναι αναπόφευκτη. 

«Είναι κυρίαρχος παράγοντας», τονίζει η Μαίρη. «Δεν υπάρχει λογικός και φυσιολογικός άνθρωπος που να scroll-άρει βλέποντας τους φίλους του και μετά να νιώθει καλά με τον εαυτό του, γιατί βλέπει τους πάντες να περνούν τέλεια. Οι μεγαλύτερες έρευνες δείχνουν ότι η συστηματική χρήση του Instagram προκαλεί κατάθλιψη». 

Η Ρομίνα, από την πλευρά της, αναφέρει ένα περιστατικό σχετικά με την επίδρασή τους: «Μια νεαρή κοπέλα με την οποία συζητούσαμε πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές ήταν βυθισμένη στο άγχος γιατί το σώμα της δεν ήταν “σαν αυτό που έχουν τα κορίτσια του Instagram”. Θα πήγαινε διακοπές με το αγόρι της και σκεφτόταν τι θα φοράει στην παραλία, επειδή ο ποπός της δεν είναι σαν αυτόν που έχουν τα κορίτσια του Instagram. Είχε αφήσει το άγχος να την καταβάλει τόσο πολύ, που δεν μπορούσε να κάνει καμία θετική σκέψη για τις διακοπές. Το μόνο που σκεφτόταν ήταν ότι το αγόρι της έχει πρόσβαση στα social media, βλέπει πολύ καλύτερα κορμιά από το δικό της και εκείνη δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτά τα στάνταρ». 

Τρόποι αντιμετώπισης

«Πολύς κόσμος φοβάται ότι μια διαταραχή πανικού και οι κρίσεις είναι μια ανίατη κατάσταση, με την οποία θα πρέπει να μάθει να ζει. Παρ' όλα αυτά, αντιμετωπίζονται. Αν πάω σε έναν θεραπευτή και δεν δω αλλαγή, θα πρέπει να ξαναπροσπαθήσω, να αναζητήσω άλλου είδους βοήθεια, γιατί πολλές φορές η σχέση που θα αναπτύξω με αυτόν είναι περίπλοκη, μπορεί να μη μου ταιριάζει. Δεν θα πρέπει να βάλω στο μυαλό μου ότι δεν θεραπεύονται οι κρίσεις πανικού επειδή δεν βρήκα την κατάλληλη βοήθεια», αναφέρει η Μαίρη.  

«Πολλές φορές οι κρίσεις πανικού έρχονται σε ανύποπτη στιγμή, όταν η η κατάσταση έχει καταλαγιάσει. Οι παράγοντες λειτουργούν αθροιστικά. Υπάρχει η πανδημία και ο φόβος για παγκόσμιο πόλεμο, που δεν είναι παράλογος, το στρες της καθημερινότητας, το εργασιακό και το οικογενειακό. Πολλές φορές η κρίση πανικού δεν έχει μόνο μία αιτία».

Ο Ορέστης θεωρεί ότι η ρίζα τέτοιου είδους προβλημάτων βρίσκεται στα βιώματα κάθε ανθρώπου. Παρότι ο ίδιος μεγάλωσε πιστεύοντας ότι δεν θα μπορούσε να έχει ουσιαστική βοήθεια, κατάφερε να βρει τον κατάλληλο τρόπο για να διαχειριστεί την κατάσταση.

«Δυστυχώς, δεν τη διαχειρίστηκα από την αρχή με τον σωστό τρόπο. Θα μπορούσα να βοηθηθώ τρομερά αν δούλευα από μικρός με έναν κατάλληλο ειδικό ή παιδοψυχολόγο. Τόσο η δικιά μου έλλειψη ενημέρωσης όσο και του οικογενειακού μου περιβάλλοντος με οδήγησαν σε ένα σκοτεινό προσωπικό μονοπάτι. Αποδέχτηκα την κατάσταση “σαν μια κατάρα” με την οποία θα έπρεπε να μάθω να ζω για το υπόλοιπο της ζωής μου. Έτσι ανέπτυξα τρομερούς μηχανισμούς ως παιδί για να καμουφλάρω τα συμπτώματα ώστε να μη γίνομαι αντιληπτός από τον κοινωνικό μου περίγυρο κατά την διάρκεια ενός καθημερινού σχεδόν επεισοδίου πανικού». 

Σήμερα ο Ορέστης Μήλιος δεν έχει καμία σχέση με το φοβισμένο παιδί που θυμάται. Έχει τελειώσει το Πολυτεχνείο, έχει ταξιδέψει στην άλλη άκρη του Ατλαντικού (με αεροπλάνο!), έχει υπάρξει stand up κωμικός κάνοντας παραστάσεις μπροστά σε εκατοντάδες άτομα, είναι σκηνοθέτης ταινιών μικρού μήκους με εκατοντάδες χιλιάδες προβολές στo YouTube, έχει κάνει μεγάλες σχέσεις και μεγάλες φιλίες, έχει μια βασική δουλειά και είναι επαγγελματίας voice actor. Καθοριστικός παράγοντας για να τα καταφέρει όλα αυτά ήταν, όπως τονίζει, η ψυχοθεραπεία. 

«Η ψυχοθεραπεία και η δουλειά με έναν ειδικό ήταν αυτό που με βοήθησε να ξεπεράσω τις κρίσεις πανικού και να καταφέρω ό,τι έχω κατακτήσει σήμερα. Το να προσπαθείς να αντιμετωπίσεις τις κρίσεις πανικού μόνος ή μόνη είναι σαν να προσπαθείς να λύσεις ένα δύσκολο μαθηματικό πρόβλημα, έχοντας απλώς ένα βιβλίο άλγεβρας. Ίσως καταφέρεις να κάνεις κάτι, αλλά θα σου πάρει τόσο χρόνο και κόπο, που στο τέλος ίσως και να τα παρατήσεις. Ενώ, αν έχεις δίπλα σου έναν καθηγητή να σου εξηγήσει 5 βασικές αρχές, να σου δείξει τι να διαβάσεις και τι όχι, να σε βοηθήσει να λύσεις πρώτα κάποια πιο εύκολα παραδείγματα, τότε ναι, πάλι εσύ θα λύσεις το πρόβλημα, αλλά στο 1/10 του χρόνου και με το 1/10 του κόπου. Έτσι και γω, πρώτη φορά για ουσιαστική ψυχοθεραπεία πήγα γύρω στα 21-22 μου. Εκεί κατάλαβα ότι οι κρίσεις πανικού είναι σχεδόν πάντα το “σύμπτωμα” κάτι πολύ βαθύτερου. Ένας συναισθηματικός κόμπος, μια τραυματική κατάσταση στην παιδική ηλικία ή αργότερα, μια έντονη εμπειρία όπως ένα ατύχημα, ο χωρισμός των γονέων. Οτιδήποτε μπορεί να βιώσει ένα παιδί σε βάθος και χωρίς το “λογικό” φίλτρο ενός ενήλικα μπορεί να είναι η αιτία του προβλήματος που εκδηλώνεται με πανικούς, κατάθλιψη ή κάποιον άλλο τρόπο. 

Το σώμα μας και η ψυχή μας δρουν με τρομερή δεξιοτεχνία για να μας προστατέψουν ή να μας επιστήσουν την προσοχή σε προβλήματα που αφήνουμε άλυτα. Η σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος των κρίσεων πανικού είναι μια αργή, δύσκολη άλλα και τρομερά απελευθερωτική “χειρουργική επέμβαση». 

Η Μαίρη αναφέρει ότι η αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού είναι πολύ εξατομικευμένη. «Είναι ψυχολογική διαταραχή στην οποία η ψυχοθεραπεία έχει κυρίαρχο λόγο, αυτή κάνει τη μεγαλύτερη δουλειά στις κρίσεις πανικού και στις αγχώδεις διαταραχές. Υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν τόσο έντονα συμπτώματα, που δεν μπορούν να λειτουργήσουν στη θεραπεία, οπότε χρειάζονται κάποια ανακούφιση. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να μπει και η φαρμακευτική αγωγή». Θεωρεί ότι κάποιος που εκδηλώνει κρίσεις πανικού πρέπει να απευθυνθεί σε ειδικό όταν νιώσει ότι αυτές οι κρίσεις τού φέρνουν πολύ μεγάλη δυσφορία και δυσχεραίνουν την καθημερινότητά του. 

Ο Ορέστης απευθύνεται σε όσους αντιμετωπίζουν ζητήματα άγχους, κρίσεων ή διαταραχών πανικού: 

«Μπορείς να βγεις απ’ αυτό! Σ’ το υπόσχομαι. Η ψυχοθεραπεία και η δουλειά με έναν ειδικό είναι μονόδρομος για μένα. Υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις και διαφορετικοί ειδικοί και ίσως δεν βρούμε με την πρώτη τον κατάλληλο για εμάς. Όμως ο/η ειδικός αυτός/-ή υπάρχει και μπορούμε να θεραπευτούμε. Υπάρχουν ψυχολόγοι και ψυχοθεραπευτές για όλα τα μπάτζετ και όλους τους ανθρώπους. Θέλει λίγο ψάξιμο, αλλά αξίζει. 

Εγώ είμαι ένα τελείως άλλο άτομο μετά τη θεραπεία. Είμαι σίγουρος ότι ο μικρός Ορεστάκος θα ήταν περήφανος για μένα. Έμαθα να τον κοιτάω κατάματα και να του κάνω μια αγκαλίτσα όταν το χρειάζεται». 

Πηγή: lifo.gr