Επιστροφή στα θέατρα μετά από έναν δύσκολο χειμώνα. Αργυρώ Μποζώνη

 Χωρίς τα σχολεία και τις οργανωμένες παραστάσεις και με τους γονείς να φοβούνται να στείλουν τα παιδιά τους, δεδομένου ότι τα μικρότερα είναι ακόμα σε μεγάλο ποσοστό ανεμβολίαστα, το παιδικό θέατρο διαλύθηκε εντελώς. Εικόνα από την παράσταση «Το αγόρι στο θεωρείο», στο Μικρό Εθνικό. 

ΤΑ ΘΕΑΤΡΑ ΑΝΟΙΞΑΝ ΚΑΙ ΕΚΛΕΙΣΑΝ και άνοιξαν ξανά. Και έκλεισαν. Ακύρωσαν παραστάσεις. Ανέβαλαν παραστάσεις. Επέστρεφαν εισιτήρια. Μετέθεταν εισιτήρια. Παραστάσεις ακυρώνονταν τελευταία στιγμή. Τα logistics των θεάτρων αυτόν τον χειμώνα μοιάζουν με αεροπλάνο σε κενά αέρος. Ο Φεβρουάριος έδειξε σημάδια ομαλοποίησης με αλλαγές αρκετές, όπως η γεωγραφία του κοινού.

Ο Δεκέμβριος αποδείχτηκε ο χειρότερος μήνας της θεατρικής περιόδου. Με την έξαρση της παραλλαγής Όμικρον, τα περισσότερα θέατρα έκλειναν λόγω κρουσμάτων στους θιάσους. Για μερικά από αυτά ήταν καταστροφή, ειδικά για εκείνα που νοίκιαζαν τον χώρο και κάθε μέρα μετρούσε, είχαν ορισμένο αριθμό παραστάσεων και περίμενε στη σειρά το επόμενο έργο να ανέβει.

Όταν ο προγραμματισμός ενός χώρου δεν μπορούσε να τροποποιηθεί, οι παραστάσεις κυριολεκτικά χάνονταν. Λίγες ήταν οι πιθανότητες να ξαναπαιχτούν, για τους γνωστούς λόγους, τις υποχρεώσεις των ηθοποιών σε επόμενες παραγωγές ‒ και υπήρχαν κι εκείνοι που βγήκαν σε αναστολή. Για τις μικρές παραγωγές, η κατάσταση ισοδυναμούσε με ξαφνικό θάνατο. 

Στα μέσα Δεκεμβρίου η πτώση ήταν της τάξης του 30-40% και οι γιορτές για τα θέατρα δεν ήταν καλές, το αντίθετο. Κάνοντας έναν πρόχειρο υπολογισμό, σημείωσα περισσότερες από δέκα πρεμιέρες που αναβλήθηκαν. Μιλώντας με τους παραγωγούς, μου είπαν ότι οι παραστάσεις δεν βρήκαν ξανά την ορμή τους. Το ίδιο συνέβη και με εκείνες που ξεκίνησαν με φόρα, διακόπηκαν και στη δεύτερη φάση δεν μπόρεσαν ποτέ να βρουν τον αρχικό τους ρυθμό.

Μη σας ξενίζουν οι «επιστροφές» και τα «ανεβάσματα ξανά» που μας κατέκλυσαν τον προηγούμενο μήνα, έστω και για λίγες παραστάσεις. Είναι φυσικό, η δουλειά των ανθρώπων αυτών πήγε σχεδόν χαμένη, η ψυχολογία τους διαλύθηκε.

Αυτοί που έχουν πληγεί περισσότεροι είναι όσοι απευθύνονταν σε ένα κοινό μεγαλύτερο, άνω των εξήντα. Αυτό το κοινό, που είναι μια ισχυρή ηλικιακή ομάδα και μετακινούνταν με γκρουπ ή ομαδικά εισιτήρια, κυριολεκτικά δεν ξεμύτισε ή, τέλος πάντων, δύσκολα βγήκε για να πάει σε θεάματα. Τα γκρουπ εξαφανίστηκαν και αυτό είχε ισχυρό αντίκτυπο στο ταμείο.

Τον Δεκέμβριο ένας παραγωγός είδε τις πρεμιέρες έξι παραστάσεών να αναβάλλονται για δεκαπέντε ημέρες. Αυτό σημαίνει ότι η φόρα που είχαν οι παραστάσεις, η διαφήμιση, το πρόμο, δηλαδή το διαφημιστικό μπάτζετ (σποτάκια, καταχωρίσεις, διαφημίσεις), πήγαν σχεδόν όλα χαμένα. Μερικές παραστάσεις δεν μπόρεσαν να βρουν ξανά τον βηματισμό τους.

Το ίδιο συνέβη και με κάποιες που ξεκίνησαν καλά, έκαναν εισιτήρια ενθαρρυντικά, έπαιξαν μία εβδομάδα και κατέβηκαν. Ούτε αυτές κέρδισαν τη δυναμική τους, γιατί χάθηκε το timing. 

Περιγράφοντας τη γενική κατάσταση ως μετριότατη, οι παραγωγοί σημειώνουν ότι οι παραστάσεις επηρεάστηκαν πολύ και από την αλλαγή του κοινού. Είναι αλήθεια αυτό.

Σε μια απογευματινή παράσταση Σαββάτου πριν από δύο εβδομάδες, που περίμενα να είναι ήρεμα τα πράγματα, σηκώθηκα από τη θέση μου για να σκανάρω το κοινό. Ο μέσος όρος ηλικίας ήταν τα τριάντα plus και είδα πολλά ζευγάρια και αγόρια στο κοινό, το οποίο αρχικά περίμενα ότι θα ήταν γυναικείο κάποιας ηλικίας, που συνήθως γέμιζε την πλατεία του θεάτρου. Η επιστροφή τόσο νεανικού κοινού στις αίθουσες θυμίζει τη δεκαετία του ’90, όταν αυτό το target group πρωταγωνιστούσε. 

Μάλιστα, ήδη μερικοί παραγωγοί για την επόμενη σεζόν προσανατολίζονται σε έργα για πιο νεανικό κοινό, και μάλιστα σε αυτά που μέχρι πριν από λίγα χρόνια ή πριν από την πανδημία τα θεωρούσαν κάπως επαναστατικά και φοβόντουσαν ότι δεν θα έβρισκαν το κοινό τους. Το νεανικό κοινό δείχνει κάτι άλλο: θέλει να δει έργα που δεν δείχνουν «αυτά που δείχνει η τηλεόραση». 

Αλλά η σχέση θεάτρου με την τηλεόραση, ειδικά φέτος που η μυθοπλασία επανήλθε δυναμικά, δημιούργησε μια νέα κατάσταση. Οι μεγαλύτεροι μένουν μέσα και βλέπουν τους ηθοποιούς που θέλουν στην τηλεόραση. Όμως τους ηθοποιούς που έχουν πάρει «εύσημα» καλής ερμηνείας σε σειρές ο κόσμος τους ψάχνει και στο θέατρο ‒ και πάλι αυτό μας θυμίζει τη δεκαετία του ’90, σε ένα πλαίσιο πιο ανοιχτό, χωρίς τον διαχωρισμό μεταξύ των τηλεοπτικών και των άλλων ηθοποιών, αφού πλέον εξαιρετικοί ηθοποιοί εμφανίζονται στη μικρή οθόνη χωρίς τους κομπλεξισμούς του παρελθόντος.

Επίσης, δούλεψε πολύ το «από στόμα σε στόμα», ίσως πιο γρήγορα από άλλες χρονιές, γιατί όλοι έψαχναν να βρουν κάτι, «σίγουρα του γούστου τους», αφού δεν ήθελαν ή δεν τολμούσαν να κάνουν πολλές εξόδους, και για οικονομικούς λόγους.

Ποια θέματα ενδιέφεραν το κοινό που μπήκε στο θέατρο; Τα πιο ανάλαφρα. Τα πιο χαρούμενα. Τα λιγότερο δραματικά. Καλές παραστάσεις με θέματα δυστοπικά, δύσκολα, με σκληρά θέματα, δεν άντεξαν. Αυτό έχει να κάνει μόνο με την ψυχολογία του κοινού αυτή την περίοδο. Μόλις ομαλοποιηθεί η κατάσταση, η θεματολογία θα διευρυνθεί.

Ας πάμε σε μια κατηγορία-«αιμοδότη» των θεάτρων, το παιδικό θέατρο, που έζησε μια καταστροφή φέτος. Χωρίς τα σχολεία και τις οργανωμένες παραστάσεις, αφού τα περισσότερα θέατρα είχαν κρούσματα και έμειναν κλειστά ακόμα και τις γιορτές, δηλαδή την καλύτερη περίοδό τους, και με τους γονείς να φοβούνται να στείλουν τα παιδιά τους, δεδομένου ότι τα μικρότερα είναι ακόμα σε μεγάλο ποσοστό ανεμβολίαστα, το παιδικό θέατρο διαλύθηκε εντελώς.  

Αυτοί που έχουν πληγεί περισσότεροι είναι όσοι απευθύνονταν σε ένα κοινό μεγαλύτερο, άνω των εξήντα. Αυτό το κοινό, που είναι μια ισχυρή ηλικιακή ομάδα και μετακινούνταν με γκρουπ ή ομαδικά εισιτήρια, κυριολεκτικά δεν ξεμύτισε ή, τέλος πάντων, δύσκολα βγήκε για να πάει σε θεάματα. Τα γκρουπ εξαφανίστηκαν και αυτό είχε ισχυρό αντίκτυπο στο ταμείο.

ΟΜάρτιος θα είναι μήνας-βαρόμετρο, στο ταμείο κυρίως. Τα θέατρα, ιδίως τα μικρά, που πήγαν καλά και δεν έβαλαν μέσα τους παραγωγούς, δεν είναι και λίγα. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτό που διαλύθηκε σχεδόν είναι η προπώληση. Ήταν απίστευτα απογοητευτική, με πολύ λίγες εξαιρέσεις. Ο κόσμος αποφάσιζε τελευταία στιγμή για την έξοδό του, από φόβο μην αρρωστήσει, μην αναβληθεί η παράσταση ή μην αρρωστήσει η παρέα του. Είναι εντυπωσιακό ότι δούλεψαν πολύ λιγότερο τόσο οι προσκλήσεις που διανέμονται όσο και οι προσφορές.

Όσο για τις μέρες; Η Παρασκευή, μια ομολογουμένως καλή μέρα για τα θέατρα, συρρικνώθηκε πολύ. Το Σάββατο γεμίζει και στις διπλές παραστάσεις και τα δευτερότριτα σε μερικά θέατρα είναι από την αρχή sold-out ή ξεκινούν και συνεχίζουν πολύ ζορισμένα. Στη μάχη των ημερών έρχεται πρώτη η Κυριακή, που κρατά από παλιά το κοινό της, ειδικά με παραστάσεις που παίζονται ως ενδιάμεσες μεταξύ απογευματινών και βραδινών.

Οι παραγωγές που δεν άνοιξαν τον Ιανουάριο θα ανοίξουν τον Μάρτιο και οπωσδήποτε θα ανοίξουν αυτοί που οφείλουν, ως επιχορηγούμενοι, να είναι εντάξει απέναντι στο υπουργείο. Το τελευταίο διάστημα υπάρχει μια απελευθέρωση, μια πιο κανονική ροή, ακόμα και αν το ταμείο κινείται μία μέρα πριν από την παράσταση.

Ο μεγάλος χαμένος; Η συζήτηση για το θέατρο, για τη δραματουργία, τα νέα ελληνικά έργα, τις τάσεις, θέματα που δεν μπορούν να ανοίξουν σε έναν χειμώνα με τις τρέχουσες συνθήκες πανδημίας και πολέμου στην Ουκρανία. Που θα μας οδηγήσουν ‒μάλλον, και δυστυχώς‒ στην πεπατημένη οδό την επόμενη σεζόν: σε έργα κλασικά, γνωστά και σίγουρα, για να αποκατασταθεί το ταμείο και να επιβιώσουν σχήματα και ηθοποιοί. 

Μια πρώτη γεύση θα πάρουμε από τις προτάσεις των επιχορηγήσεων, που σίγουρα θα βοηθήσουν να φτάσουμε σε ένα πρώτο συμπέρασμα. Στην ουρά της πανδημίας, όπου ελπίζουμε να είμαστε, ακούγεται σαν ψίθυρος: λίγο ακόμα υπομονή.

Πηγή: lifo.gr