Γιατί θα έπρεπε να λυπόμαστε τους νάρκισσους που επιζητούν την προσοχή μας

 Όλοι μπορούμε (πιθανώς) να αναγνωρίσουμε στο περιβάλλον μας τα άτομα εκείνα που επιζητούν την προσοχή· και όπως φαίνεται αυτό είναι ακόμη ευκολότερο όταν μιλάμε για πολιτικά πρόσωπα ή προσωπικότητες της ποπ κουλτούρας. Πρόκειται για άτομα που έχουν πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους και τις ικανότητές τους, η οποία συμπληρώνεται από μία περιφρόνηση για τους υπόλοιπους ανθρώπους. Οι ψυχολόγοι τους ονομάζουν ναρκισσιστές, μία λέξη που προέρχεται από τον Νάρκισσο, τον όμορφο γιο της νύμφης που σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ερωτεύτηκε το ίδιο του το είδωλο και πνίγηκε. 

 Όταν γνωρίζεις ένα τέτοιο άτομο, αυτός ο κομπασμός που διαθέτουν ίσως φανεί ελκυστικός την αρχή, αλλά σύντομα, η γοητεία του ξεθωριάζει καθώς η ανάγκη για προσοχή και η απαξίωση για τους υπόλοιπους ανθρώπους γίνονται πιο ξεκάθαρες.

 Τα ιδιαιτέρως ναρκισσιστικά άτομα, τα οποία αρχικά δήλωσαν ότι είχαν υψηλή αυτοεκτίμηση, στη συνέχεια, κατά την εξέτασή τους στο εργαστήριο, συσχέτισαν αυτοαναφορικές λέξεις όπως «εμένα», «δικό μου» ή «ο εαυτός μου» με δυσάρεστες λέξεις όπως «πόνος», «οδύνη» και «θάνατος».

Πιθανότατα έχετε, επίσης, σχηματίσει την εντύπωση ότι ο ναρκισσιστής που έχετε στο γραφείο ή στην οικογένειά σας (ή ακόμη και στην οθόνη της τηλεόρασης σας) είναι υπερόπτης και ενοχλητικός.

 Εάν σας συμβαίνει κάτι τέτοιο, είναι κατανοητό, αλλά στην πραγματικότητα ορισμένα ευρήματα πρόσφατων μελετών δείχνουν ότι η πιο κατάλληλη αντίδραση απέναντι στους ναρκισσιστές είναι να τους αντιμετωπίζουμε με συμπόνοια ίσως ακόμα και με καλοσύνη.

 Για να ακολουθήσεις αυτή τη συλλογιστική λάβε πρώτα υπόψη τη συχνή ανακάλυψη ότι κάτω από την ύβρη και την εγωμανία τους, πολλοί ναρκισσιστές στην πραγματικότητα υποφέρουν επί χρόνια από χαμηλή αυτοεκτίμηση. 

Αυτό έχει αποδειχθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένου ενός τεστ υπόρρητων συνειρμών (Implicit Association Test), το οποίο μέσα σε αυτό το context μετρά πόσο εύκολα οι άνθρωποι συσχετίζουν τις λέξεις που αναφέρονται στον εαυτό τους με ευχάριστο ή δυσάρεστο νόημα. 

 Κάτω από την εγωμανία τους, πολλοί ναρκισσιστές στην πραγματικότητα υποφέρουν επί χρόνια από χαμηλή αυτοεκτίμηση.

 Μία αποκαλυπτική έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2005 στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Personality» έδειξε ότι τα ιδιαιτέρως ναρκισσιστικά άτομα, τα οποία αρχικά δήλωσαν ότι είχαν υψηλή αυτοεκτίμηση, στη συνέχεια, κατά την εξέτασή τους στο εργαστήριο, συσχέτισαν αυτοαναφορικές λέξεις όπως «εμένα», «δικό μου» ή «ο εαυτός μου» με δυσάρεστες λέξεις όπως «πόνος», «οδύνη» και «θάνατος».

Μία άλλη επινοητική μέθοδος που αποκάλυψε το πόσο εύθραυστος εσωτερικά είναι ένας ναρκισσιστής είναι η αποκαλούμενη «τεχνική ψευδούς πολυγράφου» (bogus pipeline technique).

 Πώς λειτουργεί αυτή; Ορισμένοι από τους συμμετέχοντες συνδέονται με τον πολύγραφο και τους λένε ότι αυτός θα αποκαλύψει αν λένε αλήθεια ή όχι. Την ίδια ώρα, οι υπόλοιποι που είναι επίσης συνδεδεμένοι με παρόμοιο εξοπλισμό, γνωρίζουν ότι αυτός δεν λειτουργεί.  

Μία μελέτη που πραγματοποιήθηκε με αυτόν τον τρόπο σε δείγμα 71 γυναικών, έδειξε ότι τα ναρκισσιστικά άτομα ανέφεραν ότι ένιωθαν πολύ λιγότερη αυτοεκτίμηση όταν γνώριζαν ότι τα ψέματα τους θα αποκαλύπτονταν, σε σύγκριση με τα ναρκισσιστικά άτομα της 2ης περίπτωσης. 

Επιπροσθέτως, αυτή η εικόνα του ναρκισσιστή ως ενός ατόμου που προσπαθεί υπερβολικά να αντισταθμίσει τις αμφιβολίες που έχει για τον εαυτό του, υποστηρίζεται όλο και περισσότερο από ευρήματα ερευνών εγκεφαλικής απεικόνισης.

Πάρτε για παράδειγμα μία μελέτη που διεξήχθη το 2015, με σάρωση των εγκεφάλων έφηβων αγοριών την ώρα που έπαιζαν ένα συνεργατικό pc game που ονομάζεται «Cyber-Ball». 

 Κάθε φορά που οι συμπαίκτες τους αγνοούσαν, οι πιο ναρκισσιστικοί συμμετέχοντες απέφευγαν να παραδεχτούν ότι τους πείραζε πιο πολύ απ' ότι τους υπόλοιπους, παρά το γεγονός ότι οι εγκέφαλοί τους έδειξαν ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα δραστηριότητας σε περιοχές που συνδέονται με την εμπειρία του κοινωνικού και συναισθηματικού πόνου.

Πιο πρόσφατα, νευροεπιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Κεντάκι χρησιμοποίησαν μια διαφορετική τεχνολογία σάρωσης προκειμένου να ερευνήσουν την πυκνότητα των συνδετικών οδών σε διαφορετικά μέρη των εγκεφάλων των συμμετεχόντων.

 Η έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2016  έδειξε ότι οι συμμετέχοντες που σημείωσαν τη μεγαλύτερη βαθμολογία σε ένα ερωτηματολόγιο για τον ναρκισσισμό, τόσο λιγότερο συνδετικό ιστό είχαν ανάμεσα στον μετωπικό προμετωπιαίο φλοιό – μία περιοχή του εγκεφάλου που συσχετίζεται με τη σκέψη για τον εαυτό – και το κοιλιακό ραβδωτό στρώμα, που είναι μια περιοχή συνδεδεμένη με την εμπειρία της ανταμοιβής και της απόλαυσης.

 Οι ερευνητές ανέφεραν πως αυτό το «εσωτερικό έλλειμμα στη συνδεσιμότητα της αυτο-ανταμοιβής» μπορεί να δυσκολέψει τους ναρκισσιστές ως προς το να σκέφτονται θετικά για τους εαυτούς τους και αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί προσπαθούν πάντα τόσο πολύ να τραβήξουν την προσοχή και να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση τους.

Το γεγονός, ωστόσο, ότι οι ναρκισσιστές είναι εύθραυστοι εσωτερικά δεν είναι ο μόνος λόγος για να τους συμπονάμε ή να τους λυπόμαστε. 

 Άλλη έρευνα υποστηρίζει ότι ο λόγος που συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο δημιουργεί πολύ άγχος και στρες στη ζωή τους.

 Μία μελέτη που διεξήχθη στην Ελβετία, η οποία εξέτασε εκατοντάδες ανθρώπους, επί αρκετά εξάμηνα, συμπεριλαμβάνοντας στη μελέτη τα επίπεδα ναρκισσισμού και τα στρεσογόνα περιστατικά στη ζωή τους.

 Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι αυτοί που είχαν πιο υψηλά ποσοστά ναρκισσισμού έτειναν να βιώνουν περισσότερες αγχώδεις καταστάσεις όπως ασθένειες, ατυχήματα και χωρισμούς.

 Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι αυτοί που είχαν πιο υψηλά ποσοστά ναρκισσισμού έτειναν να βιώνουν περισσότερες αγχώδεις καταστάσεις όπως ασθένειες, ατυχήματα και χωρισμούς.

 Αυτά είναι κακά νέα, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι οι ναρκισσιστές είναι και πιο ευαίσθητοι απέναντι στις ανεπιθύμητες συνέπειες του στρες.

Για παράδειγμα, η ομάδα του Joey Cheng στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι ζήτησε από 77 προπτυχιακές φοιτήτριες να κρατήσουν ημερολόγιο για τις φορές που βίωναν κάποιο αρνητικό συναίσθημα και πήραν δείγματα σιέλου προκειμένου να ψάξουν για ίχνη κάποιας βιολογικής αντίδρασης στο στρες (ειδικότερα, κορτιζόνη και την πρωτεΐνη α-αμυλάση).

Βρήκαν ότι αυτοί που ήταν πιο ναρκισσιστές από τους υπόλοιπους παρουσίαζαν πιο έντονα σημάδια άγχους όσο πιο αρνητικά ήταν τα συναισθήματα που βίωναν, ενώ οι μη-ναρκισσιστές όχι. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι οι ναρκισσιστές είναι παραδόξως εύθικτοι και ευαίσθητοι.

 Καθώς αναγνωρίζουμε αυτή τους την ευθραυστότητα, αξίζει να θυμόμαστε ότι τα ναρκισσιστικά άτομα έχουν και κάποιες «ελαφρυντικές» ιδιότητες: σε ορισμένες περιστάσεις μπορεί να είναι ασυνήθιστα επίμονοι απέναντι στο φάσμα της αποτυχίας, δεν νιώθουν καμία αμφιβολία στην προσπάθεια να αποδείξουν την αξία τους στους άλλους, και υπάρχουν ενδείξεις ότι οι δημιουργικές ομάδες μπορούν να επωφεληθούν αν έχουν στη σύνθεσή τους έναν ή δύο ναρκισσιστές αφού είναι σε θέση να προκαλούν έναν ευγενή ανταγωνισμό.

Υπάρχουν ακόμα στοιχεία που δείχνουν πως με λίγη ενθάρρυνση – ζητώντας τους π.χ. να δουν τα πράγματα από τη πλευρά των άλλων – μπορεί να δείξουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση.

 Βλέποντας όλα αυτά τα ευρήματα ίσως σημαίνει ότι αξίζει να προσπαθήσουμε να είμαστε πιο υπονομετικοί - ακόμα και πιο τρυφεροί- με τους ναρκισσιστές στη ζωή μας. 

 Το πιθανότερο είναι ότι προσπαθούν να αντισταθμίσουν τις βαθιά ριζωμένες αμφιβολίες που νιώθουν για τον εαυτό τους, και παρότι μπορεί να δείχνουν «ψωνισμένοι» ή να φαίνεται ότι θέλουν να κλέψουν την παράσταση, μακροπρόθεσμα οι πιθανότητες είναι εναντίον τους, ειδικά όταν οι καταστάσεις αλλάζουν προς το χειρότερο.

 Με πληροφορίες από BBC/ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΟΦΙΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ

Κύρια εικόνα: Kωνσταντίνος Κακανιάς, Narcissus Now, Onassis Foundation (USA)

Πηγή: lifo.gr