Τα μωρά αρχίζουν να γελούν πριν προλάβουν να μιλήσουν, Caspar Addyman, ερευνητής ψυχολογίας

 Τα μωρά αρχίζουν να γελούν πριν προλάβουν να μιλήσουν και αυτός ο υπέροχος ήχος μπορεί να χρησιμεύσει ως ισχυρή πηγή ανθρώπινης επικοινωνίας και σύνδεσης, λέει ο ερευνητής ψυχολογίας Caspar Addyman.

Υπάρχουν λίγοι πιο γλυκοί ήχοι σε αυτόν τον κόσμο από το γέλιο ενός μωρού. Όπως αποδεικνύεται, το να προκαλούν τα γέλια τους δεν έχει να κάνει με πολύπλοκα παιχνίδια ή ανόητα αστεία. Στην πραγματικότητα, το βασικό συστατικό είναι πιο απλό και πιο βαθύ. Αυτό λέει ο Βρετανός ερευνητής Caspar Addyman, ο οποίος περνά τις μέρες του ερευνώντας αυτό το υπέροχο ερώτημα: Τι κάνει τα μωρά και τα μικρά παιδιά να γελούν;

Τα μωρά γελούν πριν μιλήσουν, κάτι που κάνει το γέλιο μια από τις πρώτες ενδείξεις για το πώς εμείς οι άνθρωποι βιώνουμε τον κόσμο. Αυτό ενδιέφερε αρχικά τον Addyman, έναν λέκτορα αναπτυξιακής ψυχολογίας στο Goldsmiths του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και διευθυντή του Goldsmiths InfantLab. Ήθελε να μελετήσει πώς μαθαίνουν τα μωρά, αλλά, σε αντίθεση με έναν επιστήμονα που εργάζεται με ενήλικες, «Δεν μπορείς να κάνεις ερωτήσεις στα μωρά ή να τα κάνεις να πατήσουν κουμπιά», λέει.

Ενώ τα μωρά λένε συνήθως τις πρώτες τους λέξεις όταν είναι μεταξύ 9 και 12 μηνών, μελέτες έχουν δείξει ότι αρχίζουν να γελούν πολύ νωρίτερα - μόλις 3 μήνες. Ο Addyman, ο οποίος δεν έχει δικά του παιδιά, εμπνεύστηκε αυτό το γεγονός, βλέποντας την αδερφή του να αστειεύεται και να γελάει με την κορούλα της. Αναρωτήθηκε αν το γέλιο θα μπορούσε να είναι «ένας νέος τρόπος για να δεις τι σκέφτονται τα μωρά».

Ως πρώτο βήμα σε αυτό το πεδίο, ο Addyman συνέλεξε τις παρατηρήσεις των γονέων για το γέλιο των μωρών τους (στην έρευνά του, ταξινομεί τα μωρά ως παιδιά έως 30 μηνών ή δυόμισι ετών). Από τον Σεπτέμβριο του 2012 έως τον Νοέμβριο του 2013, έστειλαν απαντήσεις στις ερωτήσεις του:

• Πότε γέλασαν για πρώτη φορά τα μωρά τους;
• Ποιες καταστάσεις βρίσκουν πιο αστείες;
• Ποια παιχνίδια και ποια παιχνίδια τους έκαναν να γελάσουν περισσότερο;

Περίπου 1.500 μητέρες και πατέρες από 62 χώρες σε όλο τον κόσμο - συμπεριλαμβανομένων των Φιλιππίνων, της Ζάμπια, της Ουρουγουάης και της Αυστραλίας - απάντησαν και μερικές έστειλαν σύντομα βίντεο. Ο Άντιμαν θέλησε να του επιβεβαιώσουν ότι τα παιδιά τους άρχισαν να γελούν στους τρεις μήνες.

Υπάρχει ένα παιχνίδι που τα μωρά σε όλο τον κόσμο βρίσκουν ξεκαρδιστικό. Οι υποψήφιοι για το πιο ξεκαρδιστικό παιχνίδι περιελάμβαναν τέτοια παιχνίδια όπως το να κάνουν ανόητους θορύβους ή να παίζουν με μαριονέτες. Ο νικητής, ακόμη και σε διαφορετικές χώρες, ήταν ο… peekaboo. Το ενδιαφέρον του Άντιμαν προκλήθηκε. Δεν πίστευε ότι η δύναμή του παιχνιδιού ήταν απλώς η ικανότητά του να εκπλήσσει. Επειδή, ενώ τα μικρά μωρά μπορεί να πιστεύουν ότι το άλλο άτομο εξαφανίζεται όταν κρύβονται πίσω από τα χέρια τους και ξεραίνονται στα γέλια όταν το «κρυφτό» επανεμφανίζεται, τα μεγαλύτερα μωρά, όπως τα δύο ετών, δεν ξεγελιούνται — και όμως εξακολουθούν να το βρίσκουν απολύτως αστείο.

Ένα βασικό συστατικό που τροφοδοτεί το πρώιμο γέλιο: Η κοινή χρήση. Αυτό έγινε σαφές σε μια εργαστηριακή μελέτη γέλιου με παιδιά προσχολικής ηλικίας. Για το πείραμα, ο Addyman παρατήρησε πώς παιδιά ηλικίας από 2 και μισό έως 4 ετών αντέδρασαν σε ένα αστείο καρτούν όταν το παρακολούθησαν μόνα τους, μαζί με ένα άλλο παιδί και σε μια ομάδα. Τα παιδιά γελούσαν οκτώ φορές περισσότερο όταν ήταν με ένα άλλο παιδί από ό,τι όταν έβλεπαν μόνα τους το καρτούν — παρόλο που ανέφεραν ότι το καρτούν ήταν εξίσου αστείο και στις δύο περιπτώσεις.

Ο Άντιμαν περίμενε ότι το γέλιο ενός παιδιού θα αυξανόταν με την παρέα. Αλλά είναι ενδιαφέρον ότι τα παιδιά δεν γέλασαν περισσότερο σε μια μεγάλη ομάδα από ό,τι γελούσαν μόνο με ένα άλλο άτομο. Αυτό του υπέδειξε ότι το γέλιο είναι κάτι περισσότερο από μια μεταδοτική αντίδραση. Αντίθετα, είναι "ένα σήμα σε κάποιον άλλο που είναι εκεί", λέει. «Ο κύριος λόγος που γελούν είναι για να επικοινωνήσουν ότι το βρίσκουν αστείο». Για παράδειγμα, όταν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας παρακολουθούσαν μόνοι τους το καρτούν, μερικές φορές κοίταζαν γύρω τους και προσπαθούσαν να τραβήξουν το βλέμμα του ερευνητή σε αστείες στιγμές.

Η ανάγκη να επικοινωνούμε με το γέλιο μπορεί να έχει βαθιές ρίζες στην ανάπτυξή μας ως είδος, εικάζει ο Addyman. Η εξελικτική βιολογία προτείνει ότι το γέλιο είναι ένας τρόπος για τους ανθρώπους να μοιράζονται με άλλους ανθρώπους - και επομένως, να ανήκουν. Ενώ εξακολουθεί να αναρωτιέται γιατί τα παιδιά έπρεπε να σηματοδοτήσουν την απόλαυσή τους από τα κινούμενα σχέδια σε όποιον ήταν εκεί, πιστεύει ότι αυτή τους η αντίδραση σχετίζεται με την ιδέα, που έθεσε ο ανθρωπολόγος και πρωτοπαθολόγος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, Robin Dunbar, ότι το γέλιο θα μπορούσε να αντικαταστήσει την πρωταρχική συμπεριφορά φροντίδας. «Η φροντίδα ήταν μια ατομική, άψογη επένδυση χρόνου σε κάποιον άλλο», εξηγεί ο Addyman, και δημιούργησε εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών της ομάδας καθώς και μια αίσθηση κοινότητας.

Το γέλιο είναι δύσκολο να είναι ψεύτικο. Αλλά ενώ δεν μπορείτε να φροντίσετε πολλά άτομα ταυτόχρονα, μπορείτε να μοιραστείτε το γέλιο - και τα ευχάριστα συναισθήματα που το συνοδεύουν - με πολλά άτομα ταυτόχρονα. «Είναι ένα γνήσιο μήνυμα που στέλνετε όταν βρίσκεστε σε μια χαλαρή και άνετη κατάσταση», λέει ο Addyman. Με αυτόν τον τρόπο, το αμοιβαίο κέφι μπορεί να χρησιμεύσει τόσο ως κοινωνικό σύνθημα όσο και ως κοινωνική κόλλα: Το γέλιο σας κάνει να νιώθετε ότι ανήκετε. Και αν το γέλιο είναι μια σημαντική κοινωνική αλληλεπίδραση για τους ενήλικες, προσθέτει, «διπλασιάζεται για τα μωρά, όπου δεν έχουν πολλούς άλλους τρόπους σύνδεσης».

Εάν το peekaboo αποτύχει, δοκιμάστε να γαργαλήσετε μωρό σας - αλλά περιορίστε το στα μωρά που γνωρίζετε. Η σημασία της αίσθησης του ανήκειν εξηγεί ένα ακόμη αποτέλεσμα από την αρχική έρευνα του Addyman. Το γαργάλημα ήταν η πιο δημοφιλής απάντηση στην ερώτηση: "Ποιο είναι το μόνο πράγμα που θα κάνει το μωρό σας να γελάσει;"

Ενώ το φυσικό ερέθισμα είναι ένας σημαντικός παράγοντας, λέει ο Addyman, για άλλη μια φορά, το κοινωνικό πλαίσιο για το γαργάλημα είναι ακόμη πιο σημαντικό. Δεν αναφέρει κανέναν άλλον από τον Κάρολο Δαρβίνο, έναν από τους πρώτους επιστήμονες που μελέτησαν το γέλιο των παιδιών, ο οποίος έγραψε στο έργο του το 1872, The Expression of the Emotions in Man and Animals, «ένα μικρό παιδί, αν το γαργαλούσε ένας παράξενος άντρας, θα ούρλιαζε από φόβος."

«Μπορείτε απλά να φανταστείτε τον Δαρβίνο να βγαίνει και να το αποδεικνύει στον εαυτό του σε βικτοριανά πάρκα», αστειεύεται ο Addyman.

«Ένας μεγαλόσωμος παράξενος άντρας με μούσι δεν θα ήταν ευχάριστος», γιατί το γαργαλητό λειτουργεί μόνο «με κάποιον που το μωρό γνωρίζει πολύ καλά».

Λοιπόν, τι πραγματικά κάνει τα μωρά να γελούν; «Η μονολεκτική απάντησή μου είναι «άνθρωποι», λέει ο Addyman. «Αν θέλετε να το κάνετε δύο λέξεις, είναι «προσοχή ενηλίκων». Ή, «ανθρώπινη σύνδεση». Πάρτε το peekaboo, για παράδειγμα: σε σύγκριση με άλλα παιχνίδια, όπως το να κάνετε αστείους θορύβους ή να χρησιμοποιείτε μαριονέτες, είναι, εξηγεί, «Καθαρή κοινωνική αλληλεπίδραση — πρόκειται πραγματικά για την οπτική επαφή και τη σύνδεση με το μωρό». Όπως γνωρίζει όποιος έχει παίξει peekaboo, η στιγμή-κλειδί είναι όταν, όπως το θέτει ο Addyman, «είναι όταν επιστρέφεις σε οπτική επαφή μαζί τους και το γεγονός ότι συνεχίζει το παιχνίδι να είναι απολαυστικό και τους προκαλεί γέλιο». Το γέλιο του μωρού είναι ο τρόπος τους να σας μοιράζονται και να σας ανταμείβουν για αυτή την παρατεταμένη προσοχή. «Συζητούν μαζί σου», λέει.

Αλλά είμαστε ακόμα πολύ στα σύνορα όσον αφορά την επιστήμη του παιδικού γέλιου, λέει ο Addyman. Για την επόμενη μελέτη του, θέλησε να ανακαλύψει εάν η επανάληψη ενός αστείου επηρεάζει το πώς γελούν τα μωρά. Για να το κάνει αυτό, ξεκίνησε μια μελέτη των πολιτών χρησιμοποιώντας μια πλατφόρμα που αναπτύχθηκε από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης.

Η μελέτη ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2019 και ήταν ανοιχτή για τουλάχιστον τέσσερις μήνες. Οποιοσδήποτε διέθετε κάμερα web μπορούσε να συμμετάσχει. Σύμφωνα με ένα σενάριο, οι γονείς δοκιμάζουν διαφορετικά αστεία στα μωρά τους καθώς η κάμερα web καταγράφει την αλληλεπίδραση. Η ομάδα του Addyman θα μελετήσει τα βίντεο και θα εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο η γονική δέσμευση και ο συγχρονισμός του αστείου παίζουν στη διαδικασία.

Μεταξύ των ευρύτερων ερωτημάτων που ελπίζει να εξερευνήσει κάποια μέρα είναι:

• Πώς παίζει ρόλο το γέλιο ενός μωρού στη μαθησιακή του διαδικασία;
• Πιστεύει ότι το γέλιο θα μπορούσε να είναι μια έκφραση αυτού που ο ψυχολόγος Mihaly Csikszentmihalyi αποκαλεί «ροή», μια χαρούμενη κατάσταση που περιλαμβάνει άγρυπνη ενασχόληση με μια εργασία και αίσθημα ελέγχου.

Τα μωρά «μοιάζουν σαν να χαίρονται όταν παίρνουν κάτι καινούργιο», λέει ο Addyman. Δεδομένης της κοινωνικής δύναμης του γέλιου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα μωρά γελούν για να ανταμείψουν τους άλλους ανθρώπους που παραμένουν αφοσιωμένοι στο παιχνίδι μάθησης και γιατί τους βοηθούν να προχωρήσουν. Η απόλαυσή τους, και η βοήθεια που συνεχίζουν να λαμβάνουν εξαιτίας της, «μέρος αυτού που τους οδηγεί να κυριαρχήσουν στο επόμενο πράγμα, επιτυγχάνοντας σταδιακά όλο και μεγαλύτερη κυριαρχία στον κόσμο».

Η έρευνα του Addyman έχει εμπνεύσει ένα θεατρικό έργο που γράφτηκε ειδικά για να κάνει τα μωρά να ξεσπάσουν σε γέλια. Η σκηνοθέτις Sarah Argent του θεάτρου Polka του Λονδίνου θέλησε να δημιουργήσει ένα έργο για την επιστήμη των μωρών για ένα κοινό — ω, ναι — μωρά, έτσι επισκέφτηκε το εργαστήριο του Addyman για να μάθει από τη δουλειά του. Για αρκετούς μήνες, αυτός και δύο διδακτορικοί φοιτητές ήταν επιστημονικοί σύμβουλοι, κάνοντας προτάσεις όπως το πώς να χρησιμοποιήσετε το peekaboo και τις φυσαλίδες («το μυστικό μας όπλο στο εργαστήριο», το αποκαλεί ο Addyman) για να τραβήξετε την προσοχή πολύ νεαρών θεατών.

Στο 45λεπτο κομμάτι με τίτλο Shake, Rattle and Roll, το οποίο ανέβηκε το 2016, μια ηθοποιός εξερευνά ένα περιβάλλον που βασίζεται στο εργαστήριο του Addyman και παίζει με διαφορετικά πειράματα, συμπεριλαμβανομένης μιας οικογένειας λαστιχένιων παπιών.

Πριν από την παράσταση, σημειώνει, η ηθοποιός παρουσιάστηκε προσωπικά σε κάθε μωρό στο κοινό και μετά από αυτό, τα μωρά δεν μπορούσαν να πάρουν τα μάτια τους από πάνω της. Λέει ότι δεν μπορεί να λάβει τα εύσημα επειδή της πρότεινε να αναλάβει αυτό το εγχείρημα, αλλά η αποτελεσματικότητά του ενισχύει τη σημασία της δέσμευσης όταν πρόκειται για το γαργάλημα των παιδιών. «Όταν σκεφτόμαστε το γέλιο, πάντα σκεφτόμαστε τι ήταν αστείο, και ποιο ήταν το αστείο», λέει ο Addyman. «Αλλά στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να υπάρχει ένα αστείο πολλές φορές».

Ο Addyman προσθέτει, «Νομίζω ότι μπορώ να πω με σιγουριά, «Ναι, μπορώ να κάνω τα περισσότερα μωρά να γελάσουν.» 

Πηγή: https://ideas.ted.com