Από την αρχαιότητα και σε όλες τις θρησκείες και πολιτισμικές κοινότητες, αναφέρονται παράδοξα και «παραφυσικά» γεγονότα τα οποία θεωρούντο επεμβάσεις υπερφυσικών δυνάμεων, «θεών» η «δαιμόνων»… Ένα ευρύ φάσμα αυτών των φαινομένων αφορούσαν περιπτώσεις θαυματουργικής ίασης, δηλαδή θεραπείας δια της επεμβάσεως υπερβατικών δυνάμεων, που είναι και τα πλέον ενδιαφέροντα.
Αξίζει να θυμίσουμε εδώ ότι ένα μεγάλο μέρος των φυσικών φαινομένων που κάποτε εθεωρούντο όπως υπερφυσικά (π.χ. διάφορα μετεωρολογικά φαινόμενα όπως ο κεραυνός), έπαψαν να θεωρούνται τέτοια, όταν η πρόοδος των φυσικών επιστημών κατέστησε δυνατή την πειραματική μελέτη και την ερμηνεία τους. Αντίστοιχα, η πρόοδος της ψυχολογίας και των βιοεπιστημών της συμπεριφοράς έχει σήμερα προχωρήσει επαρκώς, για να μπορέσουμε να εξηγήσουμε και τα φαινόμενα «θαυματουργικής» ίασης.
Οι σύγχρονες γνώσεις μας σχετικά με την ψυχο-φυσιολογία των συγκινήσεων και τους μηχανισμούς μετατροπής ψυχικών συγκρούσεων σε σωματικά συμπτώματα (συμπτώματα υστερικής μετατροπής, κοινώς υστερίας), απ΄ τη μια μεριά και η μελέτη του φαινομένου placebo από την άλλη, μας επιτρέπουν σήμερα να κατανοήσουμε τους ψυχολογικούς μηχανισμούς πάνω στους οποίους στηρίζεται το φαινόμενο της θαυματουργικής ίασης.
Κατ΄ αρχήν, θα πρέπει να τονίσουμε ότι για να θεωρήσουμε μια θεραπεία ως «θαυματουργική», θα πρέπει εξ ορισμού να υπάρχει υπερβατική παρέμβαση… («θεών» ή «δαιμόνων»), πράγμα που προϋποθέτει ότι η ίαση είναι αναγκαίο:
α) να έχει πραγματοποιηθεί κατά τρόπο μη-εξηγήσιμο ή μη κατανοητό και μη εξηγήσιμο, από το κατεστημένο μέχρι πρόσφατα στον δυτικό κόσμο βιο-ιατρικό μοντέλο(!)
β) ο ασθενής, ή κάποιος άλλος στη θέση του (συνήθως συγγενής), να έχει επικαλεσθεί με Πίστη την υπερβατική («θεϊκή ή μη) επέμβαση. Να διαθέτει δηλαδή ένα υπερβατικό σύστημα αξιών, μέσα στο οποίο να μπορεί να εντάξει την εμπειρία του…
Σε περίπτωση που ο ασθενής ή ο γιατρός – ή και οι δυο τους – δεν διαθέτουν ένα τέτοιο σύστημα αξιών, δηλαδή θρησκευτική Πίστη, τότε η θεραπεία δεν θεωρείται θαύμα, αλλ΄ απλώς ταξινομείται στην ως αυτόματη ίαση ή αυθόρμητη θεραπεία ή αυτόματη ύφεση (spontaneous remission), δηλαδή ως ανεξήγητη ιατρικώς θεραπεία!
Οφείλουμε βέβαια να υπογραμμίσουμε εδώ το ότι οι όροι αυτόματη ίαση ή αυτόματη θεραπεία, κάλυπταν και καλύπτουν την άγνοια του βιοϊατρικού μας μοντέλου, για τον τρόπο με τον οποίο ο νους επηρεάζει το σώμα! Κατά τον ίδιο περίπου τρόπο που ο όρος αυτόματη γένεση κάλυπτε την ιατρική άγνοια κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, για το πως διάφοροι ζωντανοί οργανισμοί (μύγες, σκουλήκια κ.λπ.) μπορούσαν -φαινομενικά- ν΄ αναπτυχθούν από μη ζωντανή ύλη. Έτσι, εθεωρείτο ότι γεννιούνται αυτόματα, ώσπου το 1765 ο Spallanzani (Σπαλαντζανί) απέδειξε τοποθετώντας τροφή σε αεροστεγή δοχεία όπου δεν εμφανίστηκαν ζωντανοί οργανισμοί, ότι ο αέρας μετέφερε τις προνύμφες. Όταν ο αέρας δεν μπορούσε να φτάσει στην τροφή, τότε δεν υπήρχε ούτε αυτόματη γέννηση.
Παρόμοια, η λεγόμενη αυτόματη ίαση ή αυτόματη θεραπεία – όπως και η αποκαλούμενη θαυματουργική θεραπεία – προκαλείται με παρόμοιο τρόπο, από διαδικασίες που μέχρι πρόσφατα δεν ήταν κατανοητές.
Η μελέτη τέτοιων ανεξήγητων ή αυθόρμητων υφέσεων – θεραπειών, προσέφερε μια σημαντική βάση δεδομένων για την κατανόηση των ψυχο-φυσιολογικών μηχανισμών που βρίσκονται πίσω από το φαινόμενο της θαυματουργικής ίασης – θαύμα. Επίσης ερμήνευσε και ανάλογα προς αυτήν φαινόμενα όπως ο έλεγχος του πόνου (Ινδοί, Γιόγκι, Πυροβασία, κ.λπ.) φαινόμενα κατάληψης (possession), δαιμονοληψίας ή εξορκισμού κ.λ.π.
Η βασική και κυρίαρχη ψυχολογική συνισταμένη που επιτρέπει την ερμηνεία αυτών των φαινομένων είναι ηΠίστη. Σύνθετο κοινωνικό – ψυχολογικό – βιολογικό φαινόμενο, του οποίου τις προεκτάσεις και την βαθύτερη σημασία αρχίσαμε μόλις πρόσφατα να υποψιαζόμαστε και να ερευνούμε επιστημονικά.
Η ερώτηση «πως η πίστη επηρεάζει το σώμα» αποτελεί μια διαφορετική διατύπωση του πανάρχαιου ερωτήματος για την επίδραση του πνεύματος πάνω στην ύλη, ή σωστότερα για το πως ο νους επηρεάζει το σώμα.
Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ…
Ο όρος placebo (πλασέμπο), προέρχεται από το λατινικό ρήμα placere (placebo= θ΄ αρέσω) και αναφέρεται σε oυσiες χωρίς φαρμακολογική δράση (π.χ. ζάχαρη, αλεύρι κ.λπ.) με φαρμακολογική όμως μορφή(χάπι, κάψουλα, ένεση κ.λπ.), δίδεται σε ασθενείς με το τυπικό και την «επισημότητα» του πραγματικού φαρμάκου, αλλά το μόνο δραστικό συστατικό του είναι η δύναμη της πίστης! Δηλαδή οι θετικές προσδοκίες που γεννάει στους ασθενείς, οι οποίοι νομίζουν ότι πήραν πραγματικό φάρμακο! Η παράθεση και μόνο μερικών σχετικών πειραματικών δεδομένων δείχνουν τις εκπληκτικές δυνατότητες του ανθρώπινου ψυχισμού, αν αυτός «πυροδοτηθεί» με τον κατάλληλο τρόπο…
Το 1949, η φαρμακευτική βιομηχανία των ΗΠΑ επινόησε μια νέα κατηγορία φαρμάκων – τα αντισταμινικά – τα οποία είχαν αντιαλλεργική, αντι-ασθματική δράση και υποτίθεται ότι εμποδιζαν το … κρυολόγημα! Αμέσως η διαφημιστική μηχανή μπήκε σε δράση και ανακοίνωσε την εμφάνιση ενός νέου φαρμάκου – θαύματος ενάντια στα συμπτώματα του κρυολογήματος…
Ο στρατός των ΗΠΑ ενδιαφέρθηκε γι΄ αυτό το φάρμακο, δεδομένου ότι μεγάλος αριθμός στρατιωτών κρυολογούσαν κατά την διάρκεια των ασκήσεων και μέρος αυτών των κρυολογημάτων εξελισσόταν κατόπιν σε βρογχίτιδες και λοιπές παθήσεις των πνευμόνων. Επιφόρτισε λοιπόν τον στρατιωτικό γιατρό Hoagland να πραγματοποιήσει μια δοκιμασία (test) επαλήθευσης της θεραπευτικής δράσης των φαρμάκων, πριν δώσει παραγγελία. Ο Hoagland για να επιβεβαιώσει τη θεραπευτική δράση των φαρμάκων μοίρασε τους ασθενείς σε τρεις όμοιες ομάδες:
Η 1η ομάδα: δεν πήρε κανένα φάρμακο και το κρυολόγημα αφέθηκε να εξελιχθεί φυσικά.
Η 2η ομάδα: πήρε σε τακτά χρονικά διαστήματα χάπια αντισταμινικών (πραγματικό φάρμακο).
Τέλος η 3η ομάδα: πήρε σε τακτά χρονικά διαστήματα χάπια, ακριβώς της ίδιας εμφάνισης και χρώματος με τα προηγούμενα, αλλά τα οποία περιείχαν απλώς ζάχαρη (λακτόζη), χωρίς καμία φαρμακολογική δράση.
Σαράντα ώρες αργότερα η καταγραφή των αποτελεσμάτων έδειξε ότι: Οι ασθενείς της πρώτης ομάδας που δεν είχαν πάρει τίποτα συνέχισαν να υποφέρουν από κρυολόγημα – συνάχι. Το 35% των ασθενών της 2ης ομάδας που είχαν πάρει το πραγματικό φάρμακο, είχαν γίνει καλά. Αλλά το εκπληκτικό συνέβη με την τρίτη ομάδα, όπου επίσης το 35% των ασθενών που είχαν πάρει το εικονικό-φάρμακο (το ψευτοφάρμακο ή placebo) είχαν και αυτοί θεραπευτεί!!!
Ο Hoagland ανακοίνωσε τότε ότι σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πειράματος, τα αντισταμινικά δεν άσκησαν ενάντια στο κρυολόγημα – συνάχι, παρά μόνον την δύναμη της υποβολής και στερούνται κάθε φαρμακολογικής δράσης. Ο στρατός των ΗΠΑ δεν έδωσε παραγγελία…
Το θέμα όμως έκανε μεγάλο θόρυβο και άρχισαν αμέσως δεκάδες πειραματικών ερευνών ίδιου τύπου χρησιμοποιώντας placebo… Από τότε χρονολογούνται οι έρευνες για την «πίστη» που είναι σίγουρο ότι θα αλλάξουν πολλά στην νοοτροπία και στην αντιμετώπιση των ασθενειών, καθώς θα γίνονται όλο και γνωστότερες. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε μερικές από αυτές:
• Μια χτυπητή περίπτωση του αποτελέσματος του πλασέμπο αφορά δυο ομάδες ασθενών με αιμορραγικά έλκη. Στη μια ομάδα ο γιατρός είπε ότι επρόκειτο να πάρουν ένα φάρμακο που αναμφίβολα θα τους ανακούφιζε. Στη δεύτερη ομάδα ειπώθηκε ότι θα τους έδιναν ένα νέο πειραματικό φάρμακο για την αποτελεσματικότητα του οποίου υπήρχαν ακόμη αμφιβολίες. Φυσικά το ίδιο ψευτο-φάρμακο (placebo) δόθηκε και στις δυο ομάδες. Το αποτέλεσμα; 70% των ασθενών της πρώτης ομάδας παρουσίασε σημαντική βελτίωση! Στη δεύτερη ομάδα μόνο το 25% παρουσίασαν βελτίωση στην κατάστασή τους. Είναι φανερό ότι η μοναδική διαφορά στη θεραπεία, ήταν η θετική προσδοκία που είχε η πρώτη ομάδα χάρη στην εισήγηση του γιατρού για το χάπι!
Αναρίθμητες άλλες μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τα εκπληκτικά αποτελέσματα της θετικής προσδοκίας. Τα αποτελέσματα των ανωτέρων πειραμάτων πυροδότησαν μια νέα σειρά από έρευνες, αφού έγινε σαφές ότι η επιστήμη βρισκόταν μπροστά σε μια συγκλονιστική ανακάλυψη!
• Ο Δρ. Χένρι Κ. Μπίτσερ (Henry K. Beecher) και ο Δρ. Λούις Λαζάνια (Louis Lasagna) του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ μελέτησαν το μετεγχειρητικό πόνο. Σε μερικούς ασθενείς χορηγούσαν μορφίνη, σε άλλους πλασέμπο. Το 52% από τους ανθρώπους που πήραν μορφίνη ανέφεραν ανακούφιση. Αλλά την ίδια ανακούφιση ανέφεραν και το 42% από όσους πήραν πλασέμπο. Δηλαδή το πλασέμπο αποδείχθηκε σχεδόν το ίδιο αποτελεσματικό με τη μορφίνη! Εξίσου εντυπωσιακό όμως είναι πως οι Μπίτσερ και Λαζάνια ανακάλυψαν, ότι όσο πιο σοβαρός είναι ο πόνος, τόσο πιο αποτελεσματικό είναι το πλασέμπο!
• Άλλη καταπληκτική περίπτωση αποτελούν οι 83 ασθενείς με αρθρίτιδα που τους δόθηκαν χάπια με ζάχαρη αντί για τα συνηθισμένα τους φάρμακα, όπως η ασπιρίνη και η κορτιζόνη. Παράλληλα μια δεύτερη ομάδα πήρε το συνηθισμένο της κανονικό φάρμακο. Το ποσοστό των ασθενών που ένιωσαν ανακούφιση, ήταντο ίδιο ανάμεσα σε εκείνους που πήραν χάπια ζάχαρης (πλασέμπο) και σε εκείνους που πήραν συμβατικά φάρμακα! Επιπλέον, όταν στους ασθενείς που είχαν πάρει χάπια και δεν είχαν αναφέρει ανακούφιση, έγιναν ενέσεις πλασέμπο – αυτή τη φορά με αποστειρωμένο νερό – το 64% από αυτούς ανέφεραν ανακούφιση ή βελτίωση! (Προφανώς οι ενέσεις ενέπνευσαν μεγαλύτερη θετική προσδοκία από ότι τα χάπια, αδιάφορης της ιατρικής αξίας και των δυο)!
• Υπεύθυνοι γιατροί του Εθνικού Ινστιτούτου Γηριατρικής στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας μελέτησαν τα αποτελέσματα ενός νέου φαρμάκου σχεδιασμένου να προάγει την υγεία και τη μακροζωία, ενεργοποιώντας το ενδοκρινικό σύστημα. Εκατόν πενήντα ομάδες των πενήντα. Η πρώτη ομάδα δεν πήρε το φάρμακο, η δεύτερη πήρε πλασέμπο και μόνο στην τρίτη δόθηκε το καινούργιο φάρμακο.
Οι γιατροί παρακολούθησαν και τις τρεις ομάδες επί αρκετά χρόνια. Τα μέλη της ομάδας που δεν πήρε τίποτε, είχαν παρόμοια ποσοστά θανάτου και συχνότητας ασθενειών, με συνομηλίκους τους στις ίδιες γεωγραφικές περιοχές και συνθήκες που ζούσαν κι αυτοί.
Τα άτομα της δεύτερης ομάδας (που είχε πάρει το πλασέμπο)έδειξαν ουσιαστική βελτίωση στην υγεία τους και μειωμένη αναλογία θανάτων σε σχέση με την πρώτη ομάδα!
Η τρίτη ομάδα που είχε πάρει το κανονικό φάρμακο, έδειξε σε σχέση με τη δεύτερη, βελτίωση στην ίδια αναλογία που είχε δείξει η δεύτερη ομάδα σε σχέση με την πρώτη!
Συμπέρασμα: παρόλο που και το φάρμακο συνετέλεσε σημαντικά στη μακροζωία και στην υγεία των ατόμων που το πήραν, η επίδραση του πλασέμπο ήταν τέτοια, ώστε μπορούσε να προκαλεί από μόνο του βελτίωση και στην εξέλιξη της ασθένειας και στη διάρκεια της ζωής!
Πηγή: gnothisafton.gr
0 Σχόλια